Την ώρα που η τουρκική οικονομία "ασθμαίνει", ο πρόεδρος της χώρας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αναζητεί νέους τρόπους για να σώσει την κατάσταση, απομακρύνοντας περισσότερο τα τουρκικά συμφέροντα από τη Δύση.
Η γεωπολιτική κατάσταση και η διπλωματική κρίση της τελευταίας διετίας μεταξύ Άγκυρας-Ουάσινγκτον, έχουν βλάψει σε σημαντικό βαθμό την τουρκική οικονομία. Οι επιλογές Ερντογάν, καθόλου τυχαίες αν λάβουμε υπόψιν το ακραίο Ισλάμ που πρεσβεύει ο Τούρκος πρόεδρος, στρέφονται πλέον στα αραβικά κράτη και απομακρύνουν σχεδόν οριστικά πλέον την Τουρκία από το δυτικό οικονομικό μοτίβο.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας και επικεφαλής του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έχει δηλώσει επανειλημμένα πως είναι αλλεργικός στα επιτόκια. Επίσης η πολιτική του χαρακτηρίζεται (ιδιαιτέρως τα τελευταία χρόνια) από έντονη ισλαμολατρεία και επικροτεί τους προπηλακισμούς και τις επιθέσεις εναντίον προοδευτικών, δυτικών και οτιδήποτε μη ισλαμιστικό. Τη Δευτέρα παρακολούθησε το πρόγραμμα "Νέοι Ορίζοντες στην Εναλλακτική Οικονομία" που πραγματοποιήθηκε στο κτήριο της προεδρίας, του Πανεπιστημίου του Μαρμαρά.
"Είναι γεγονός ότι η πραγματική πηγή της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 είναι οι ΗΠΑ και η Ευρώπη", δήλωσε ο Ερντογάν και σύμφωνα με το capital.gr ανέφερε εν συντομία τα εξής:
"Ο πολιτισμός μας και η κουλτούρα μας έχουν ως επίκεντρο τον άνθρωπο. Για εμάς, ένα σύστημα που συνεχώς ενθαρρύνει την αδικία πρέπει να τεθεί υπό συζήτηση σε όλες τις βάσεις. Αντιστεκόμαστε στο σύστημα με βάση τα επιτόκια όχι μόνο λόγω της πεποίθησής μας, αλλά και επειδή το ανθρώπινο βάρος του συστήματος έχει αυξηθεί", δήλωσε ο Ερντογάν.
Χρηματοοικονομική αρχιτεκτονική αντί επιτοκίων
"Οι εναλλακτικές χρηματοπιστωτικές συναλλαγές γίνονται όλο και πιο διαδεδομένες παγκοσμίως, πιστεύω ότι στο μέλλον ο κόσμος θα αντικαταστήσει το σύστημα που βασίζεται στο επιτόκιο με μια νέα χρηματοπιστωτική αρχιτεκτονική, ο ρυθμός προτίμησης για νέα οικονομικά μοντέλα αυξάνεται σταδιακά.
Κατά την προσεχή περίοδο, θα κάνουμε πιο αποφασιστικά βήματα όσον αφορά την εναλλακτική χρηματοδότηση και, ως εκ τούτου, θα φέρουμε τη χώρα μας στη θέση που της αξίζει.
Αυτοί που έφεραν το χάος στους δρόμους με επεισόδια στο πάρκο Γκεζί (το 2013) στόχευαν επίσης την οικονομία μας. Στόχευσαν την οικονομία μας καλώντας τους ανθρώπους να μην καταναλώνουν".
Σχέδιο ανάπτυξης για την Κωνσταντινούπολη
Εν συνεχεία ο Τούρκος πρόεδρος αναφέρθηκε στο σχέδιο ανάπτυξης της Κωνσταντινούπολης: "Αναμένουμε ότι το έργο αυτό (Οικονομικό Κέντρο της Κωνσταντινούπολης) θα πραγματοποιηθεί το 2022 το αργότερο με την υποστήριξη και τις προσπάθειες των σχετικών θεσμικών οργάνων μας.
Έχοντας στερηθεί τα δάνεια όταν τα χρειαζόταν τα περισσότερο, ο πραγματικός μας τομέας έχει, κατά κάποιο τρόπο, υπονομευθεί. Αρκετές επιχειρήσεις αναγκάστηκαν να αναστείλουν την παραγωγή, αν και δεν είχαν προβλήματα στους ισολογισμούς τους. Μιλούσαν για την τραπεζική συμμετοχή από την αρχή, πάντα εγώ ήμουν εναντίον της.
Ένα σύστημα χωρίς συμφέροντα είναι ένα οικονομικό σύστημα συμμετοχής, γιατί πρέπει να χρησιμοποιήσουμε μια αντίληψη που θα έρχεται σε αντίθεση με την άλλη; Η απαραίτητη υποστήριξης θα πρέπει να δοθεί στον πραγματικό τομέα. Με το νέο μας αναπτυξιακό σχέδιο υιοθετούμε μια σειρά προφυλάξεων για την αύξηση του μεριδίου της κεφαλαιαγοράς".
Ο στόχος στη συμμετοχική χρηματοδότηση είναι 15%
"Έχουμε θέσει σημαντικούς στόχους στο νέο αναπτυξιακό πρόγραμμα για να επιτύχουμε το επιθυμητό επίπεδο στη συμμετοχική χρηματοδότηση. Στόχος μας είναι το μερίδιο της συμμετοχικής χρηματοδότησης να φθάσει το 15% στα τραπεζικά περιουσιακά στοιχεία από το 2025. Περιμένουμε από όλους να το υποστηρίξουν. Η συμμετοχική χρηματοδότηση δεν πρέπει να ενεργεί με τα επιτόκια του τραπεζικού συστήματος".
Μερικά ακόμα στοιχεία
- Όπως αναφέρθηκε την προηγούμενη εβδομάδα οι άμεσες ξένες επενδύσεις της Τουρκίας, το 2007, ήταν 22 δισ. δολάρια, προερχόμενες από δυτικές χώρες κυρίως, ενώ πλέον έχουν υποχωρήσει στα 13 δισ. δολάρια, με την πλειονότητα να προέρχεται από χώρες της Μέσης Ανατολής, τη Ρωσία και άλλες μη δυτικές χώρες.
- Η Τουρκία έχει δείξει ενδιαφέρον να βοηθήσει την Μαλαισία να αναπτύξει την αμυντική της βιομηχανία, δήλωσε, στα τέλη Ιουλίου,ο υπουργός Άμυνας της Μαλαισίας, σε επίσκεψη στην Τουρκία.
- Ο τουρισμός της Τουρκίας ανέκαμψε τα τελευταία χρόνια, κυρίως με άρμα τους Άραβες τουρίστες που πραγματοποιούν απόβαση, κάθε στιγμή και με κάθε ευκαιρία. Πέρσι, επισκέφθηκαν την Τουρκία 750.000 τουρίστες μόνο από τη Σαουδική Αραβία, σημειώνοντας αύξηση 15% από την προηγούμενη χρονιά.
Η αποκρυπτογράφηση
Τι σημαίνει ο όρος "εναλλακτική οικονομία", που χρησιμοποίησε ο "σουλτάνος";
Μα φυσικά ο ισλαμικός χρηματοπιστωτικός τομέας.
Το σημερινό ποσοστό ισλαμικών τραπεζών στον τουρκικό τραπεζικό τομέα είναι περίπου 5% και σύμφωνα με τα όσα δήλωσε ο Ερντογάν, προσπαθεί να αυξήσει το μερίδιο των ισλαμικών τραπεζών στον τομέα.
Πώς έφτασε η Τουρκία ως εδώ
Μετά τη διακοπή της εισροής κεφαλαίων στην Τουρκία το 2008 και το 2009, οι προσπάθειες οικονομικής εμβάθυνσης έγιναν πιο επείγουσες. Εν τω μεταξύ, οι προσπάθειες για μια ισλαμιστική οικονομική εμβάθυνση, η οποία είναι και η πορεία που έχει χαράξει το AKP από την αρχή, έχει επίσης ενταθεί.
Μετά την εξαγγελία του πρότζεκτ, που θα καταστήσει την Κωνσταντινούπολη "Οικονομικό Κέντρο", αξίζει να επισημανθεί ότι η κυβέρνηση Ερντογάν είχε ολοκληρώσει σε μεγάλο βαθμό τους κανονισμούς για τις κεφαλαιαγορές από το 2012.
Για να αυξηθεί το μερίδιο του ισλαμικού χρηματοπιστωτικού τομέα, λήφθηκαν ορισμένα μέτρα χρησιμοποιώντας τις δημόσιες τράπεζες το 2015 και το 2016. Ο λόγος για πρωτοβουλίες όπως η Συμμετοχική Vakif Katilim Bankasi ή η Ziraat Katılım. Αυτές οι δύο συμμετοχικές τράπεζες ιδρύθηκαν μέσω δανείων από την Ισλαμική Αναπτυξιακή Τράπεζα (IDB), που έχει έδρα τη Σαουδική Αραβία.
Το ποσοστό των ισλαμικών τραπεζών, οι οποίες είναι επίσης γνωστές ως συμμετοχικές τράπεζες, στον χρηματοπιστωτικό τομέα της Τουρκίας είναι περίπου 5%. Αυτό που θέλει η κυβέρνηση Ερντογάν είναι πρώτα η αύξηση αυτού του ποσοστού στο 15%, η εμβάθυνση της αγοράς ομολόγων Sukuk και η εξάπλωση των διαφόρων ισλαμικών οικονομικών συμβάσεων. Πίσω από αυτή την επιθυμία βρίσκεται η πρόθεση, του "σουλτάνου" να καταστήσει την Τουρκία, την πρωτεύουσα της Μέσης Ανατολής, σε περίπτωση πιστωτικής κατάρρευσης.
Πού "χάνει" το σχέδιο
Η μεγαλύτερη αδυναμία εδώ είναι ότι τα παγκόσμια οικονομικά κέντρα είναι επίσης τα κέντρα της ισλαμικής οικονομίας. Ωστόσο, ως κυβέρνηση που δεν βλέπει κάτι τέτοιο, καθώς έχει ειπωθεί επανειλημμένα το κοντόφθαλμον της τουρκικής κυβέρνησης, ο Ερντογάν προσπαθεί να κάνει κάθε είδους προσπάθειες.
Από την ομιλία Ερντογάν γίνεται αντιληπτό ότι θα γίνουν νέα βήματα και οι συμμετοχικές τράπεζες και διάφορα ισλαμικά εργαλεία θα υποστηριχθούν από νέους κανονισμούς.
Τι είναι τα ομόλογα Sukuk
Πρόκειται για προϊόντα που δεν αντίκεινται στο ισλαμικό δίκαιο και στους ισλαμικούς κανόνες της Σαρία. Η Σαρία απαγορεύει τα επιτόκια, τις μεθόδους κερδοσκοπίας και τοκογλυφίας και τις επενδύσεις σε ορισμένους κλάδους, όπως στο οινόπνευμα και στα τυχερά παιγνίδια. Για να μην παραβιαστούν αυτοί οι κανόνες ισλαμιστικές επενδυτικές εταιρείες και τράπεζες έχουν βγάλει στην αγορά τα λεγόμενα ομόλογα sukuk. Οι τράπεζες για παράδειγμα μεσολαβούν και αγοράζουν για τους πελάτες τους τέτοια προϊόντα που τους τα δίνουν αργότερα με το κέρδος. Με αυτόν τον τρόπο δεν παραβιάζεται η απαγόρευση επιβολής τόκου.
Η έκδοση Sukuk αναμένεται να αυξηθεί κατά 6% φθάνοντας τα 130 δισ. δολάρια φέτος, σημειώνοντας τέταρτη συνεχή ετήσια αύξηση, λόγω ισχυρής δραστηριότητας στη Σαουδική Αραβία και τη Μαλαισία, σύμφωνα με έκθεση του οίκου Moody's στα τέλη Αυγούστου.
Ο οίκος αξιολόγησης αναμένει από τις χώρες του GCC (Gulf Cooperation Council) να συνεχίσουν να εκδίδουν sukuk, για το υπόλοιπο έτος, καθώς οι χαμηλότερες τιμές πετρελαίου και οι επεκτατικοί προϋπολογισμοί σημαίνουν ότι οι κυβερνήσεις αξιοποιούν τις αγορές χρεογράφων για χρηματοδότηση. Εκδίδουν επίσης περισσότερα sukuk για να διαφοροποιήσουν το μείγμα χρηματοδότησης και να αναπτύξουν τις αγορές ισλαμικού χρέους.
Οι συνολικές ποσότητες sukuk αυξήθηκαν στα 87,4 δισ. δολάρια το πρώτο εξάμηνο του έτους, από 64 δισ. δολάρια την ίδια περίοδο του 2018. Η αύξηση προήλθε από το GCC, όπου η έκδοση αυξήθηκε κατά 9% στα 26,5 δισ. δολάρια. Στη Νοτιοανατολική Ασία αυξήθηκε κατά 41% στα 53 δισ. δολάρια και στην Τουρκία, η έκδοση sukuk αυξήθηκε κατά 300% στα 7,9 δισ. δολάρια.
Η ανοδική τάση της έκδοσης Sukuk σε ολόκληρο τον κόσμο υποστηρίζεται επίσης από την αυξανόμενη ζήτηση για ισλαμικά ομόλογα από εγχώριες ισλαμικές τράπεζες και την έκδοση κεντρικών τραπεζών στις βασικές ισλαμικές χρηματοπιστωτικές αγορές.
Η έκθεση ανέφερε επίσης ότι οι νεοεισερχόμενοι στο σύστημα και οι πράσινες πρωτοβουλίες sukuk θα μπορούσαν να τονώσουν την έκδοση, με μερικές χώρες της Αφρικής να εισέρχονται στην αγορά και την Αίγυπτο να συστήνει μια επιτροπή εποπτείας της Sharia, τον Απρίλιο, για να επιβλέπει την έκδοση sukuk.
Ενώ η πράσινη αγορά sukuk είναι στα σπάργανα της, η έκδοση είναι πιθανό να επιταχυνθεί, καθώς οι προσπάθειες για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής γίνονται ελκυστικές, με βάση τις αρχικές πράσινες συναλλαγές sukuk που ξεκίνησαν στη Μαλαισία και την Ινδονησία, ανέφερε η έκθεση.
Πολλές οργανώσεις στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, συμπεριλαμβανομένης της Ισλαμικής Αναπτυξιακής Τράπεζας της Σαουδικής Αραβίας και της Ισλαμικής Εταιρείας για την Ανάπτυξη του Ιδιωτικού Τομέα, μπορούν επίσης να διερευνήσουν τρόπους διαφοροποίησης των επενδυτικών τους χαρτοφυλακίων στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συμβάλλοντας περαιτέρω στην ανάπτυξη της πράσινης sukuk αγοράς.
Τον Μάιο, ο όμιλος Majid Al Futtaim του Ντουμπάι εξέδωσε το πρώτο εταιρικό πράσινο sukuk στη Mena, ένα 10ετές μέσο αξίας 600 εκατ. δολαρίων που διαπραγματεύεται στον Nasdaq του Dubai.
Ο Ερντογάν προσπάθησε να παρουσιαστεί ως Δυτικός αλλά δεν του βγήκε. Κατέστησε την Τουρκία μία χώρα που δεν έχει ταυτότητα και, όπως γίνεται αντιληπτό, προσπαθεί να "παίξει" με όλους. Από τη μία απειλεί και φλερτάρει την Ευρώπη.
Τη μία "κλαίγεται" ότι Ευρώπη δεν τον λαμβάνει υπ' όψιν και την άλλη απειλεί να πλημμυρίσει την ήπειρο με Σύριους πρόσφυγες αν δεν πάρει λεφτά. Την ίδια σχέση έχει με τις ΗΠΑ, καθώς από τη μία επιτίθεται εναντίον του Τραμπ και αγοράζει S-400, ενώ από την άλλη λέει ότι είναι πιστός στο ΝΑΤΟ και ότι θέλει πυραύλους Patriot.
Η κρίση με τον Τζαμάλ Κασόγκι και η στήριξη της Τουρκίας στο Κατάρ, έφεραν τη σχέση με τη Σαουδική Αραβία, στα πρόθυρα ρήξης· παρ' όλα αυτά τουρισμός και οικονομία δένουν (μέχρι να θεωρήσει ο Ερντογάν ότι έχει πλεονέκτημα) τις δύο χώρες.
Το θέμα είναι ότι δεν χωρούν δύο καρπούζια στην ίδια μασχάλη. Και όπως δείχνουν τα πράγματα, ο "σουλτάνος" προσπαθεί να χωρέσει στην αγκαλιά του πολλά καρπούζια. Μένει να φανεί πιο θα πέσει κάτω πρώτο.
