Ο κατάλογος μεταβλητών πηγών στο διάστημα που χρηματοδοτήθηκε από την ESA, αναπτύχθηκε για τέσσερα χρόνια από ομάδα αστρονόμων στο Ινστιτούτο Αστρονομίας, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) ανακοίνωσε την έκδοση του πρώτου ομοιογενούς καταλόγου μεταβλητών πηγών στο διάστημα (Hubble Catalog of Variables-HCV), ο οποίος βασίστηκε σε παρατηρήσεις από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble.
Ο κατάλογος HCV, που χρηματοδοτήθηκε από την ESA, αναπτύχθηκε επί τέσσερα χρόνια από ομάδα αστρονόμων στο Ινστιτούτο Αστρονομίας, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) με επικεφαλής την δρα Άλκηστι Μπονάνου, σε συνεργασία με το Space Telescope Science Institute (STScI) των ΗΠΑ. Η σχετική δημοσίευση έγινε στο περιοδικό αστρονομίας και αστροφυσικής «Astronomy & Astrophysics».
Μολονότι το Hubble δεν είναι τηλεσκόπιο που αποσκοπεί αποκλειστικά στην ανακάλυψη μεταβλητών πηγών στο διάστημα, εντούτοις έχει παρατηρήσει κάποιες περιοχές του ουρανού πολλαπλές φορές, στο πλαίσιο διαφορετικών παρατηρησιακών προγραμμάτων. Το γεγονός αυτό παρέχει την ευκαιρία να αποκαλυφθούν νέες, αμυδρές μεταβλητές πηγές που δύσκολα παρατηρούνται με επίγεια τηλεσκόπια.
Τα αμυδρά μεγέθη και η υψηλή ανάλυση που επιτυγχάνει το Hubble, σε συνδυασμό με τη μεγάλη χρονική περίοδο της λειτουργίας του, είναι τα χαρακτηριστικά που καθιστούν μοναδικό ένα τέτοιο κατάλογο μεταβλητών πηγών. Ο κατάλογος, ο οποίος βασίστηκε σε εικόνες που παρατηρήθηκαν με τις κάμερες WFPC2, ACS και WFC3 του διαστημικού τηλεσκοπίου, παρέχει φωτομετρικές μετρήσεις όλων των πηγών που ανιχνεύονται στις εικόνες αυτές μέσω μιας ομοιογενούς ανάλυσης των αρχειακών εικόνων του Hubble, η οποία επέτρεψε για πρώτη φορά μια τέτοια αναζήτηση μεταβλητότητας.
Ο HCV μπορεί να χαρακτηριστεί ως ο πιο πλήρης κατάλογος μεταβλητών πηγών, περιλαμβάνοντας 84.428 υποψήφιες μεταβλητές πηγές (από συνολικά 3,7 εκατομμύρια πηγές του HSC που ελέγχθηκαν για μεταβλητότητα).
Ο εντοπισμός μεταβλητών πηγών ανάμεσα στο μεγάλο και ανομοιογενές σύνολο φωτομετρικών μετρήσεων του Hubble παρουσίασε πολλές προκλήσεις, τις οποίες η κ. Μπονάνου και οι συνεργάτες της αντιμετώπισαν με ειδικές τεχνικές που χρησιμοποίησαν.
Ο HCV αναμένεται να αποτελέσει βασικό εργαλείο για την αστρονομική κοινότητα, καθώς περιλαμβάνει μεταβλητά αστέρια στον Γαλαξία, σε γειτονικούς γαλαξίες, καθώς και πηγές παροδικής μεταβλητότητας και μεταβλητούς ενεργούς γαλαξιακούς πυρήνες (κβάζαρ).
Ο HCV είναι προσβάσιμος μέσω του ESA Hubble Science Archive (eHST) στο ESAC και του Mikulski Archive for Space Telescopes (MAST) στο STScI.
Ο κατάλογος HCV βρίσκεται στη διεύθυνση: http://hst.esac.esa.int/hcv-explorer/
Σύνδεσμος για την επιστημονική δημοσίευση:
https://www.aanda.org/component/article?access=doi&doi=10.1051/0004-6361/201936026
