Νέα, και άκρως σοβαρή, τουρκική πρόκληση σημειώθηκε αργά το βράδυ της Δευτέρας του Πάσχα (09/04/2018) στη νήσο Ρω. Τουρκικό ελικόπτερο πραγματοποίησε χαμηλή πτήση πάνω από το νησί, με την ελληνική στρατιωτική φρουρά να απαντά, σύμφωνα με πληροφορίες, με τροχιοδεικτικά πυρά. Σύμφωνα με το ΓΕΕΘΑ, το περιστατικό εκτυλίχθηκε γύρω στις 11:00 το βράδυ.
Αυτή τη φορά η τουρκική πρόκληση δεν έμεινε αναπάντητη. οι φρουρές στα ακριτικά νησιά, άλλωστε, έχουν λάβει ειδικές εντολές για τον τρόπο αντίδρασής τους για διάφορα σενάρια τουρκικών προκλήσεων που μπορούν να εξελιχθούν σε θερμό επεισόδιο.
Έτσι, όταν λίγο πριν τα μεσάνυχτα της Δευτέρας προς Τρίτη του Πάσχα ελικόπτερο (μάλλον της τουρκικής Ακτοφυλακής) πραγματοποίησε χαμηλή νυχτερινή πτήση πάνω από τη νησίδα Ρω στο σύμπλεγμα του Καστελορίζου, η ελληνική φρουρά απάντησε -σύμφωνα με πληροφορίες- με πυρά που είχαν στόχο σε πρώτη φάση να απομακρύνουν κι όχι να καταρρίψουν το ελικόπτερο.
Η στρατιωτική δύναμη του νησιού, όπως προβλέπεται από τον κανονισμό κι ως όφειλε, σύμφωνα με το Πεντάγωνο, απάντησε με ρίψη τροχιοδεικτικών πυρών, με αποτέλεσμα μετά από λίγο το τουρκικό ελικόπτερο να απομακρυνθεί.
Το νέο σοβαρό επεισόδιο έρχεται μόλις λίγες ώρες μετά την υπερπτήση τουρκικών F-16 πάνω από τη νήσο Παναγιά των Οινουσσών και την ώρα που η Τουρκία κλιμακώνει την προκλητικότητά της σε όλα τα επίπεδα.
Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, το ελικόπτερο πέταξε πολύ κοντά και περιμετρικά του νησιού.
«Εφαρμόστηκαν κατά γράμμα όλοι οι κανόνες εμπλοκής», λένε οι ίδιες πηγές, ενώ, όπως έγινε γνωστό, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Πάνος Καμμένος ενημερώθηκε άμεσα για το περιστατικό και ήταν σε συνεχή επικοινωνία με τον αρχηγό ΓΕΣ και τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ.
Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι για το συμβάν ενημερώθηκε και ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, ενώ λίγο μετά το επεισόδιο συγκλήθηκε έκτακτη σύσκεψη στο ΓΕΕΘΑ για την εκτίμηση της κατάστασης.
Μάλιστα, ο κ. Καμμένος συνομίλησε και με τον αξιωματικό στο φυλάκιο που βρίσκεται στη νήσο Ρω, τον οποίο και συνεχάρη για τα αντανακλαστικά που επέδειξε, καθώς και για την άμεση εφαρμομή των κανόνων εμπλοκής.
Την ίδια στιγμή, ο Μπαχτσελί με νέες του δηλώσεις ξέφυγε.
Ξεπέρασε για ακόμη μι9α φορά κάθε όριο ο ηγέτης των “γκρίζων λύκων” της Τουρκίας, των εθνικιστών με τους οποίους συμπορεύεται ο Ερντογάν. Ο Ντεβλέτ Μαχτσελί έβαλε στο στόχαστρο τον Έλληνα υπουργό Άμυνας αναφέροντας “αν κοιμάται, ας ξυπνήσει, αν έχει κρίση υστερίας, ας μπει σε κλινική”.
Ο συνεργάτης του Ερντογάν δεν έμεινε όμως εκεί. Όπως ανέφερε στον ΣΚΑΙ ο Μανώλης Κωστίδης, σε ένα κρεσέντο εθνικισμού αναφερόμενος στους Έλληνες είπε πως “ξέχασαν τις ημέρες που τους καταδιώκαμε και τους ρίχναμε στη θάλασσα.
Αυτή τη φορά δεν θα γλιτώσουν με το να φύγουν στην Αθήνα” είπε με επιθετικό ύφος και συμπλήρωσε πως “οι πρόγονοί τους πλήρωσαν την εχθρότητα που είχαν εναντίον των Τούρκων, πλήρωσαν το τίμημα στο πεδίο των μαχών”.
Οι απειλές δεν σταμάτησαν εκεί. “Εμείς όταν χρειαστεί ξέρουμε πως να σπάσουμε και να ξεριζώσουμε τα δόντια” είπε χαρακτηριστικά.
Ο ηγέτης των γκρίζων λύκων αποτελεί βασικό σύμμαχο του Ερντογάν και ο “σουλτάνος” πολλές φορές επιλέγει ακραία ρητορική για να προσεταιριστεί το ακροδεξιό κοινό στην Τουρκία.
Τι είναι οι «κανόνες εμπλοκής»
Οι κανόνες εμπλοκής (Rules of Engagement ROE) είναι κανόνες ή οδηγίες προς στρατιωτικές δυνάμεις (ακόμη και άτομα) που καθορίζουν τις προϋποθέσεις, τις συνθήκες, το βαθμό και τον τρόπο χρήσης της στρατιωτικής ισχύος, ή τις ενέργειες που μπορούν να εφαρμοστούν ή να εκληφθούν ως προκλητικές.
Παρέχουν εξουσιοδότηση ή/και περιορίζουν τη χρήση ισχύος και την ανάπτυξη ορισμένων ιδιαίτερων δυνατοτήτων.
Σε ορισμένα έθνη - κράτη οι κανόνες εμπλοκής έχουν το status οδηγίας προς τις στρατιωτικές δυνάμεις, ενώ σε άλλα συνιστούν νόμιμες εντολές.
Οι κανόνες εμπλοκής συνήθως δεν υπαγορεύουν πώς μπορεί να επιτευχθεί κάποιο αποτέλεσμα, αλλά υποδεικνύουν ποια μέτρα είναι μη αποδεκτά.
Ενώ πολλές χώρες έχουν δικούς τους κανόνες εμπλοκής, πολλές άλλες δεν το κάνουν. Υπάρχουν δύο κύρια εγχειρίδια διεθνών κανόνων εμπλοκής διαθέσιμα: Το Εγχειρίδιο του ΝΑΤΟ MC 362-1 (για τις χώρες του ΝΑΤΟ) και το Εγχειρίδιο Κανόνων Εμπλοκής, ελεύθερα διαθέσιμο από το Διεθνές Ινστιτούτο Ανθρωπιστικού Δικαίου (IIHL) στο Σαν Ρέμο.
Πώς προέκυψε η ανάγκη για τους «κανόνες εμπλοκής»
Στα μέσα της δεκαετίας του ‘60 και κάτω από τις ψυχροπολεμικές συνθήκες που επικρατούσαν διαπιστώθηκε, σε νατοϊκό πλαίσιο, η ανάγκη ύπαρξης συγκεκριμένων οδηγιών προς τους ναυτικούς διοικητές και κυβερνήτες πλοίων για αντιμετώπιση διαφόρων καταστάσεων ανάλογα με την τακτική εικόνα, σε συνδυασμό με πιθανή αδυναμία αποκατάστασης επικοινωνιών με το οικείο Επιτελείο ή Διοίκηση.
Μέχρι τότε, ο τρόπος αντίδρασης των δυνάμεων της συμμαχίας στα γεγονότα που ανέκυπταν ήταν συνάρτηση της ισχύος της Μονάδας, του όγκου της και της ψυχοσύνθεσης του κυβερνήτη ή διοικητή.
Συνέπεια των παραπάνω ήταν η θέσπιση, στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, συγκεκριμένων οδηγιών - κανόνων αντιμετώπισης τέτοιων καταστάσεων.
Το Π.Ν. και η Π.Α., σε εθνικό πλαίσιο, άρχισαν, με τη σύμφωνη γνώμη του ΓΕΕΘΑ, τη δοκιμαστική αρχικά εφαρμογή των κανόνων εμπλοκής από τα τέλη περίπου της δεκαετίας του ‘60.
Το 1982 εκδόθηκαν δοκιμαστικά από το ΓΕΕΘΑ εθνικοί κανόνες εμπλοκής και για τους τρεις Κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων, οι οποίοι πήραν την τελική μορφή τους το 1984, με την εκπόνηση του τελικού σχεδίου EKE που τέθηκε σε ισχύ στις 31 Ιαν. '84, κατόπιν σχετικής έγκρισης του ΚΥΣΕΑ.
Σκοπός των Εθνικών Κανόνων Εμπλοκής είναι η θέσπιση συγκεκριμένων οδηγιών, που καθορίζουν το βαθμό και τον ορθό τρόπο αντίδρασης των Ε.Δ. σε εχθρικές προθέσεις ή εκδηλούμενες εχθρικές ενέργειες, προκειμένου να τηρηθεί η κρίση στο επιθυμητό επίπεδο. Οι ενέργειες αυτές μπορεί να είναι μεμονωμένα περιστατικά ή επεισόδια μείζονος σημασίας. Στην περίπτωση μεμονωμένων περιστατικών οι ΕΚΕ παρέχουν οδηγίες και κατευθύνσεις προς τους διοικητές Μονάδων, κυβερνήτες πολεμικών πλοίων, διοικητές ομάδων πλοίων, αρχηγούς σχηματισμών αεροσκαφών και ελικοπτέρων.
Στην περίπτωση των επεισοδίων μείζονος σημασίας, οι ΕΚΕ αναφέρουν και αναλύουν τα επεισόδια, καθορίζουν με λεπτομέρεια τα προβλεπόμενα μέτρα αντίδρασης και τέλος ορίζουν τόσο τα εμπλεκόμενα ΓΕ όσο και το άμεσα να διατάξει την εφαρμογή των μέτρων επίπεδο διοίκησης.
Οι οδηγίες που παρέχονται από τους ΕΚΕ είναι μέσα στα πλαίσια των γενικών πολιτικών κατευθύνσεων και αφορούν στον τρόπο ενέργειας των προαναφερθέντων σε ειρηνική περίοδο, όπως και σε περίοδο τεταμένων σχέσεων, μέχρι την έναρξη των εχθροπραξιών. Εφόσον αρχίσουν οι εχθροπραξίες οι κανόνες εμπλοκής παύουν να ισχύουν. Επίσης αποβλέπουν τόσο στη διατήρηση του Εθνικού γοήτρου όσο και στην εξασφάλιση της μεγαλύτερης δυνατής επιβιώσεως Μονάδων των Ενόπλων Δυνάμεων χωρίς την από μέρους μας εκδήλωση άσκοπων και προκλητικών ενεργειών.
Οι ΕΚΕ εφαρμόζονται σε όλες τις καταστάσεις, από την ειρηνική περίοδο μέχρι την έναρξη των εχθροπραξιών. Εφόσον διαταχθεί η εφαρμογή πολεμικών σχεδίων ή αρχίσουν εχθροπραξίες οι Κανόνες Εμπλοκής παύουν να ισχύουν ως προς το κράτος με το οποίο έχουμε εμπλακεί σε πολεμικές επιχειρήσεις. Τα ΓΕ των Κλάδων μεριμνούν, εφόσον κρίνουν ότι υπάρχει ανάγκη, να δοθεί από την περίοδο της ειρήνης, έντασης ή κρίσης, εξουσιοδότηση από το ΚΥΣΕΑ προς το ΥΕΘΑ – ΓΕΕΘΑ – ΓΕ – Μείζονες Σχηματισμούς, για την υπό προϋποθέσεις και για ορισμένο χρονικό διάστημα εφαρμογή ΕΚΕ της δεύτερης κατηγορίας. Οι σχετικές αιτήσεις των ΓΕ των κλάδων υποβάλλονται στο ΓΕΕΘΑ, το οποίο φροντίζει στη συνέχεια για προώθηση τους στο ΚΥΣΕΑ για έγκριση.
Γενικές αρχές των ΕΚΕ
Με βάση την Εθνική Στρατιωτική Στρατηγική καθορίσθηκαν οι γενικές αρχές των ΕΚΕ, οι οποίες είναι οι ακόλουθες:
Ελληνική Μονάδα (δηλαδή Ένοπλο Τμήμα ΣΞ, Πλοίο ή Ομάδα Πλοίων, Αεροσκάφος, Ε/Π ή Σχηματισμός Αφών ή Ε/Π ) ερχόμενη συμπτωματικά σε επαφή με εχθρική δύναμη θα αποφύγει κάθε ενέργεια η οποία είναι δυνατόν να ερμηνευθεί ως προκλητική, εκτός αν υπάρχουν άλλες διαταγές, με βάση τους ΕΚΕ που ισχύουν.
Ελληνική Μονάδα, εφόσον παρενοχληθεί από εχθρική δύναμη θα πρέπει, εκτός αν αλλιώς διαταχθεί, να συνεχίσει τις ασκήσεις ή δραστηριότητες με αυξημένο βαθμό ετοιμότητας προς επίτευξη του τεθέντος ΑΝΣΚ της άσκησης ή δραστηριότητας.
Ελληνική Μονάδα δεν θα πρέπει να υποχωρεί προ οιασδήποτε ενέργειας, η οποία αποβλέπει στον περιορισμό ή παρεμπόδιση των κινήσεών της, αποφεύγοντας όμως παράλληλα και κάθε ενέργεια, που μπορεί να ερμηνευθεί ως προκλητική ή επιθετική.
Ανεξάρτητα από τους Κανόνες Εμπλοκής που ισχύουν σε κάποιο συγκεκριμένο χρόνο, ο διοικητής οποιασδήποτε Μονάδας ή Υπομονάδας ή Τμήματος ή Περιπόλου, ο κυβερνήτης πολεμικού πλοίου ή αεροσκάφους έχει το φυσικό δικαίωμα, σε περίπτωση που δεχθεί επίθεση, να αμυνθεί χρησιμοποιώντας τα όπλα του, σε όση έκταση είναι αναγκαίο, με μοναδικό σκοπό να προστατεύσει τη Μονάδα του, τη ζωή των ανδρών του και το υλικό της Μονάδας του.
Οποιαδήποτε ενέργειά του πρέπει να περιορίζεται αποκλειστικά στην ανάγκη της άμυνας και να μην παίρνει το χαρακτήρα ενέργειας αντεκδίκησης ή τιμωρίας. Ακόμη , ανάλογα πάντοτε με τις περιστάσεις θα πρέπει να καταβάλει κάθε προσπάθεια για τερματισμό της εχθροπραξίας. Η αρχή αυτή αναφέρεται ως «αρχή αυτοπροστασίας».
Σε εφαρμογή της παραπάνω αρχής της άμυνας, άλλες φίλιες δυνάμεις, που βρίσκονται στην περιοχή του επεισοδίου, έχουν υποχρέωση να παράσχουν κάθε δυνατή βοήθεια στη Μονάδα, πλοίο ή αεροσκάφος που δέχθηκε την επίθεση, με τον πλέον πρόσφορα τρόπο.
Σύμφωνα με τα καθοριζόμενα στο εγχειρίδιο ΕΚΕ, πέρα από κάθε διαταγή και γραπτό κείμενο, παραμένει ως υποχρέωση και αναφαίρετο δικαίωμα του Διοικητού μιας Μονάδας ή Κυβερνήτου ενός πλοίου να παίρνει όλα τα απαραίτητα μέτρα, σε κάθε περίπτωση, για να εξασφαλίσει τη ζωή των ανδρών του και την ασφάλεια της Μονάδας του.
Κατηγορίες ΕΚΕ
Οι ΕΚΕ διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:
Σ’ αυτούς που δεν δημιουργούν κλιμάκωση μιας κρίσης γιατί είναι περιοριστικοί από τη φύση τους και εφαρμόζονται με μέριμνα των Γενικών Επιτελείων, χωρίς να απαιτείται ειδική εξουσιοδότηση. Στις περιπτώσεις που τα ΓΕ εξουσιοδοτούν υφιστάμενες Διοικήσεις να χρησιμοποιήσουν αυτούς τους ΕΚΕ κοινοποιούν παράλληλα την ενέργειά τους στο ΓΕΕΘΑ.
Οι ΕΚΕ αυτοί αναγράφονται στο Παράρτημα «Α» του εγχειριδίου των ΕΚΕ.
Σ’ αυτούς που είναι δυνατόν να προκαλέσουν κλιμάκωση μιας κρίσης και η εφαρμογή τους απαιτεί ειδική εξουσιοδότηση από το ΚΥΣΕΑ. Οι ΕΚΕ αυτοί αναγράφονται στο Παράρτημα «Β» του εγχειριδίου των ΕΚΕ.
ΤΟ ΕΠΙΚΑΙΡΟ «ΙΣΟΔΥΝΑΜΟ ΤΕΤΕΛΕΣΜΕΝΟ»
Θυμίζουμε ότι το ισοδύναμο τετελεσμένο προβλέπει, ότι η απάντηση στην οποιαδήποτε εχθρική ενέργεια εναντίον της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας, θα είναι ισοδύναμη ενέργεια των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων.
Σε γενικές γραμμές μια κίνηση τουρκική επιθετικότητα στο Αιγαίο θα οδηγούσε στην ανταπόδοσης της εχθρικής ενέργειας σε άλλη περιοχή (π.χ Κάραγατς, Ίμβρο) αποφεύγοντας την περαιτέρω κλιμάκωση στο σημείο της εχθρικής ενέργειας και οδηγώντας την όλη κατάσταση σε πλαίσιο, θεωρητικά, ελεγχόμενης σύγκρουσης.
Βάσει του ισοδύναμου τετελεσμένου, η περίπτωση κατάληψης βραχονησίδας από τους Τούρκους θα οδηγήσει σε ανάλογη ενέργεια, καταλαμβάνοντας εχθρική βραχονησίδα και μεταφέροντας την ενέργειας της κλιμάκωσης στον αντίπαλο. Σε μεγαλύτερης εχθρικής ενέργειας ανάλογη θα ήταν και η ελληνική απάντηση και στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνεται και αντεπιθετική κίνηση στο μέτωπο του Έβρου (π.χ στο προγεφύρωμα του Καραγάτς).
Σκοπός της κίνησης αυτής είναι η κινητοποίηση του διεθνούς παράγοντα με απώτερο στόχο την επίτευξη αμοιβαίας απαγκίστρωσης από εδάφη των δύο εμπλεκομένων.
