Σε συνεδρίασή του συνήλθε στις 24 Οκτωβρίου 2017 στο Εβραϊκό Μουσείο και Κέντρο Ανεξιθρησκίας στη Μόσχα το Προεδρείο του Διαθρησκειακού Συμβουλίου της Ρωσίας (ΔΣΡ).
Στην είσοδο του Μουσείου τον Προκαθήμενο της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας υποδέχθηκαν ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας, Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας, ο Αρχιραββίνος της Ρωσίας Μπερλ Λαζάρ και ο Πρόεδρος της Ομοσπονδίας της Εβραϊκών Κοινοτήτων της Ρωσίας Α. Μποροντά. Προ ενάρξεως της συνεδριάσεως ο Πατριάρχης ξεναγήθηκε στην έκθεση, η οποία είναι αφιερωμένη στην ιστορία και τον πολιτισμό του Εβραϊκού λαού.
Ἐν συνεχείᾳ άρχισαν οι εργασίες του Προεδρείου του Διαθρησκειακού Συμβουλίου της Ρωσίας υπό την προεδρία του Αγιωτάτου Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών Κυρίλλου. Επίσης συμμετείχαν τα μέλη του Προεδρείου του ΔΣΡ: ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας, Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας, ο Πρόεδρος της Κεντρικής Διοικήσεως των Μουσουλμάνων της Ρωσίας Σεΐχης ουλ Ισλάμ Μουφτής Ταλγκάτ Τατζουντίν, Αρχιραββίνος της Ρωσίας Μπερλ Λαζάρ, ο Αρχιραββίνος της Ρωσίας Αντόλφ Σαγιέβιτς, ο Ιερέας Δημήτριος Σαφόνοφ, Γραμματέας του Διαθρησκειακού Συμβουλίου της Ρωσίας και.
Στην αρχή της συνεδριάσεως την ομιλία του παρουσίασε ο Αγιώτατος Πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών Κύριλλος, ο οποίος στην παρέμβασή του ασχολήθηκε με την προβληματική του παρουσιασθέντος στα μέλη του Προεδρείου σχεδίου δηλώσεως περί του Πολιτισμού, της Ελευθερίας της Δημιουργικότητας και της Ηθικής Ευθύνης.
Ο Αρχιραββίνος της Ρωσίας Μπερλ Λαζάρ τόνισε ότι διέβλεπε ιδιαίτερο συμβολισμό στο γεγονός της διεξαγωγής τη συνεδριάσεως του Διαθρησκειακού Συμβουλίου στους χώρους του Εβραϊκού Μουσείου και Κέντρου Ανεξιθρησκείας. Σύμφωνα με τον Μπερλ Λαζάρ, εκτός από την ιδέα της ανεξιθρησκίας, η οποία προάγεται από το Μουσείο, όλες οι παραδοσιακές ομολογίες της Ρωσίας μοιράζονται κοινή ιστορία, η οποία συνδέεται με διώξεις υπέρ της πίστεως στα σοβιετικά χρόνια.
Από την πλευρά του ο Πρόεδρος της Κεντρικής Διοικήσεως των Μουσουλμάνων της Ρωσίας Σεΐχης ουλ Ισλάμ Μουφτής Ταλγκάτ Τατζουντίν επέστησε την προσοχή των παρισταμένων στην ανάγκη ασκήσεως της ελευθερίας στα πλαίσια της κοινωνικής ηθικής, η οποία ενσωμάτωσε όλη την ποικιλία των σχέσεων με λοιπούς ανθρώπους, τον σεβασμό των δικαιωμάτων του άλλου, των ομάδων με δικά του κοσμοείδωλα και θρησκευτικών κοινοτήτων. Αυτό αφορά και την ελευθερία της δημιουργικότητας. Χωρίς την ηθική ελευθερία καθίστανται αδύνατες η έμπνευση και η αυθεντική δημιουργικότητα, φρονεί ο Ταλγκάτ Ταντζουντίν.
Σύμφωνα με τον Αρχιραββίνο Αντόλφ Σαγιέβιτς, ο κοινωνικός διάλογος πρέπει να περικλείει εκπροσώπους των διαφορετικών απόψεων, οι οποίοι ανήκουν σε διάφορες θρησκευτικές παραδόσεις ή δεν ταυτίζονται με καμία ομολογία.
Ομιλών στη συνεδρίαση ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας έθιξε το πρόβλημα σχέσεως της ελευθερίας, της ηθικής και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αφού επεσήμανε ότι το θέμα υπό μία ή άλλη μορφή διατυπώθκε στις δηλώσεις το Διαθρησκειακού Συμβουλίου της Ρωσίας, ο Σεβασμιώτατος τόνισε ότι η ελευθερία της δημιουργικότητας και τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν πρέπει να συγκρούονται με τις θεμελιώδεις αξίες όπως είναι η πίστη, η ευλάβεια των σεβασμάτων, η αγάπη της Πατρίδος, της ιστορίας και του πολιτισμού της. Ο Ιεράρχης είναι πεπεισμένος ότι ιδιαίτερο ρόλο στην οικοδόμηση μορφών κοινωνικής οργανώσεως, όπου τηρείται η ισορροπία μεταξύ του θεσμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ηθικής ευθύνης, καλούνται να διαδραματίσουν η Πολιτεία, το σύστημα της ηθικής αγωγής, ο Πολιτισμός και τα ΜΜΕ. «Από τα σπουδαιότερα καθήκοντα της Πολιτιείας είναι η εξασφάλιση και η τήρηση ειρήνης και δικαιοσύνης μέσα στην κοινωνία, υπενθύμισε ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας και πρόσθεσε, η Πολιτεία δεν πρέπει με εργαλεία εξαναγκασμού να περιορίζει την ελευθερία του Πολιτισμού και της Τέχνης. Ταυτόχρονα οι ηθικές κανόνες, τις οποίες συμμερίζεται η πλειοψηφία των πολιτών, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στη νομοθεσία και κατά τη διαμόρφωση πολιτικής στον τομέα του Πολιτισμού».
Κατά τον Πρόεδρο του ΤΕΕΣ, οι παραδοσιακές θρησκείες της Ρωσίας συμφωνούν στην ερμηνεία των βασικών ηθικών αρχών και δέχονται τον καθολικό χαρακτήρα τους. «Σπουδαίο καθήκον των θρησκειών μας σήμερα είναι να μαρτυρήσουμε περί του διαχρονικού χαρακτήρα των ηθικών αξιών τόσο για μεμονωμένα άτομα, όσο και για ολόκληρη την κοινωνία».
«Σπουδαία συμβολή στην ηθική αγωγή του προσώπου μπορεί να προσφέρει η τέχνη», υπέμνησε ο Ιεραρχης. Επίσης εξέφρασε την πεποίθηση ότι στον Πολιτισμό και την Τέχνη πρέπει να διαφαίνετα η ηθική ιδέα, η οποία ανυψώνει τα ανθρώπινα πρόσωπα και τα ενθαρρύνει προς την αναζήτηση του καλού και της αλήθειας. «Η ελευθερία της δημιουργικότητας μπορεί να εκμεταλλευθεί σε βάρος του καλού και να οδηγήσει στην καταστροφή της ηθικής φύσεως του ανθρώπου και τον εκφυλισμό της κοινωνίας. Οι άνθρωποι των γραμμάτων και του πολιτισμού οφείλουν να συνειδητοποιούν την ευθύνη για τα προϊόντα της δημιουργίας τους, να είναι σε θέση να αποτιμούν την επίδραση αυτών στα μυαλά των ανθρώπων και την κατάσταση της κοινωνίας», υπογράμμισε ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας. Επίσης ο κ. Ιλαρίωνας υπέδειξε τον άκρο κίνδυνο της καταστάσεως κατά την οποία τα αμαρτωλά και τα ανήθικα φαινόμενα παρουσιάζονται από τα ΜΜΕ, τον Πολιτισμό και την Τέχνη ως κοινωνικά αποδεκτές αρχές.
Σύμφωνα με τον Μητροπολίτη Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνα, η γνώση του αρμονικού συνδυασμού των διαφόρων αξιολογικών συστημάτων αποτελεί το σπουδαιότερο στοιχείο διατηρήσεως της κοινωνικής σταθερότητας και ομόνοιας στις σύγχρονες πολυπολιτισμικές κοινωνίες. Ο κ. Ιλαρίωνας ενημέρωσε τους παρόντες για τις τελευταίες εξελίξεις στο θέμα εδραιώσεως της θεολογίας στον εκπαιδευτικό χώρο της Ρωσίας.
Κατόπιν συνεδριάσεως υπεγράφη η Δήλωση του Διαθρησκειακού Συμβουλίου της Ρωσίας περί του Πολιτισμού, της Ελευθερίας της Δημιουργικότητας και της Ηθικής Ευθύνης.
Τέλος μετά το πέρας της συνεδριάσεως το Συμβούλιο εξέδωσε δήλωση περί πολιτισμού, της ελευθερίας της δημιουργικότητας και ηθικής ευθύνης.
Οι παραδοσιακές θρησκείες της Ρωσίας πάντα πρέσβευαν την υψηλή αξία του ανθρωπίνου προσώπου, τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του, συμπεριλαμβανομένης και της ελευθερίας της δημιουργικότητας, τις οποίες βλέπουμε ως συμβατές προς τη θεόσδοτη αξιοπρέπεια του ανθρώπου.
Η ελευθερία της δημιουργικότητας και αυτοεκφράσεως, όπως και κάθε άλλη ελευθερία, δεν είναι απόλυτη. Αυτή πρέπει να ασκείται εντός των πλαισίων της κοινωνικής ηθικής και του σεβασμού των δικαιωμάτων των λοιπών ανθρώπων, ομάδων με ιδικά τους κοσμοείδωλα και θρησκευτικών κοινοτήτων.
Δυστυχώς, διαπιστώνουμε ότι δεν είναι σπάνια όταν η ελευθερία της δημιουργικότητας ασκείται για να δικαιολογήσει τον χλευασμό του ιερού, την προπαγάνδα της ανηθικότητας και την προσβολή των θρησκευτικών και εθνικών αξιών. Παρόλο που η Πολιτεία στον τομέα Πολιτισμού και Τέχνης αδυνατεί να εφαρμόζει τον εξαναγκασμό, αυτή καλείται να στηρίζει κυρίως εκείνες τις καλλιτεχνικές πρωτοβουλίες, οι οποίες συντελούν στην εδραίωση της κοινωνικής ενότητας και διαθρησκειακής ομόνοιας. Ο αυθεντικός Πολιτισμός εμπεριέχει την υψηλή ηθική ιδέα, η οποία προτρέπει τις ανθρώπινες ψυχές σε αναζήτηση του καλού και της αλήθειας, γεννά στον άνθρωπο αγάπη προς τους εγγύς και τους μακράν.
Δεν ημπορεί να έχει καμία δικαιολογία η δημιουργία έργων τέχνης, τα οποία στοχεύουν σκόπιμα στην ταπείνωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας μέσα από παραμόρφωση των γεγονότων, δυσφήμηση των κυρίων προσωπικοτήτων της εθνικής ιστορίας. Καλούμε όλους τους ανθρώπους του Πολιτισμού και των Γραμμάτων να αναλαμβάνουν ευθύνες για τη δράση τους και να υπολογίζουν εκείνη την επιρροή, την οποία ημπορούν να ασκήσουν στις ανθρώπινες ψυχές και την πνευματική κατάσταση της κοινωνίας γενικά τα καλλιτεχνικά έργα. Άλλωστε, η στερουμένη ηθικής διαστάσεως ελευθερία ημπορεί να ασκείται όχι για το καλό, αλλά για το κακό και ενδέχεται να οδηγήσει σε αυτοκαταστροφή του ανθρώπου, τον εκφυλισμό της κοινωνίας, χωρίς να αναφέρουμε τα βάσανα του ίδιου του καλλιτέχνη.
Το σημαντικό καθήκον, το οποίο έχουμε σήμερα, είναι να μαρτυρούμε περί του διαχρονικού χαρακτήρος των ηθικών αξιών τόσο για τα μεμονωμένα πρόσωπα, όσο και για ολόκληρη την κοινωνία. Βλέπουμε τους ανθρώπους τους Πολιτισμού και των Γραμμάτων ως συνεργάτες μας στο χώρο διαφωτισμού του ανθρώπου σε πνεύμα αγάπης και ελεημοσύνης, παραμένοντας ανοικτοί σε διάλογο με εκπροσώπους της δημιουργικής κοινότητας.
Αποδοκιμάζοντας απεριφράστως κάθε παράνομη πράξη, επίθεση κα εξτρεμισμό, καλούμε κάθε μέλος της κοινωνίας μας σε μελετημένες εκτιμήσεις, σε διαφύλαξη της προθυμίας λύσεως των ανακυπτόντων διαφωνιών μέσω καλοπροαίρετου διαλόγου. Το μέλλον της χώρας μας εξαρτάται από την ικανότητα του καθένα από εμάς να σέβεται τις θρησκευτικές πολιτιστικές παραδόσεις, την ιστορική μνήμη και την ανθρώπινη αξιοπρέπια αλλήλων.
