Ο οργανισμός μας χρειάζεται καθημερινά μεταλλικά ιχνοστοιχεία για να μπορέσει να εκτελέσει το σύνολο των διεργασιών που απαιτούνται για την πέψη, την αναπνοή, τον μεταβολισμό, την αποτοξίνωση, την αποκατάσταση βλαβών και μεταλλάξεων κ.ά. μερικά από τα μεταλλικά αυτά ιχνοστοιχεία είναι ο σίδηρος, ο ψευδάργυρος, το μαγνήσιο και άλλα μέταλλα που συνδέονται σε συγκεκριμένες περιοχές πάνω σε ειδικές πρωτεΐνες που ονομάζονται ένζυμα. Τα ιχνοστοιχεία αυτά είναι απολύτως απαραίτητα και ο άνθρωπος μπορεί να τα πάρει μόνο μέσω της διατροφής.
Πέρα όμως από τα θρεπτικά αυτά ιχνοστοιχεία, στη φύση υπάρχουν και άλλα μεταλλικά στοιχεία, τα οποία ο οργανισμός δε χρησιμοποιεί. Τα μέταλλα αυτά, όταν συσσωρεύονται στον οργανισμό μας δε μένουν αδρανή, αλλά επηρεάζουν τις ίδιες αντιδράσεις που συμμετέχουν και τα θρεπτικά ιχνοστοιχεία, προκαλώντας σειρά από ανεπιθύμητες επιδράσεις. Τα μέταλλα αυτά αναφέρονται ως βαρέα μέταλλα και οι κυριότεροι εκπρόσωποί τους είναι ο μόλυβδος, ο υδράργυρος, το κάδμιο, το αλουμίνιο, τοαρσενικό κ.ά. Η κυριότερη ιδιότητα που τα κάνει επικίνδυνα είναι ότι δομικά μοιάζουν με τα θρεπτικά ιχνοστοιχεία και έτσι ο οργανισμός δεν μπορεί να τα ξεχωρίσει απόλυτα και έτσι μπορεί να τα δεσμεύσει και να τα κατακρατήσει στους διάφορους ιστούς προκαλώντας συσσώρευση και τοξικότητα.
Τα συμπτώματα που συνδέονται με τα βασικά βαρέα μέταλλα συνοψίζονται στον παρακάτω πίνακα:
Αρσενικό:
Κόπωση, πονοκέφαλοι. δερματίτιδα, υπερβολική έκκριση σιέλου, μυϊκή αδυναμία, απώλεια τριχών και νυχιών, αποχρωματισμός του δέρματος, αναιμία, εξανθήματα
Κάδμιο:
Απώλεια γεύσης, αναιμία, ξηροδερμία, απώλεια τριχών, υπέρταση, διαταραχές των νεφρών
Μόλυβδος:
Παιδιά: νοητική καθυστέρηση, υπερκινητικότητα, μαθησιακές δυσκολίες, προβλήματα συμπεριφοράς
Παιδιά και Ενήλικες: κόπωση, αναιμία, μεταλλική γεύση, μειωμένη όρεξη, απώλεια βάρους και πονοκέφαλοι, αϋπνία, νευρικότητα, μειωμένη νευρική λειτουργία, πιθανές κινητικές διαταραχές
Υδράργυρος:
Μειωμένες αισθητικές ικανότητες (γεύση, αφή, όραση, ακοή), μεταλλική γεύση με υπερβολική έκκριση σιέλου, κόπωση, ανορεξία, ερεθιστικότητα, ψύχωση, μανία, αναιμία, παραισθήσεις, τρέμουλο, σπασμοί, καρδιαγγειακές παθήσεις, υπέρταση με δυσλειτουργία του νεφρού
*Συμπτώματα που συνδέονται με την έκθεση σε τοξικά στοιχεία
Ο πίνακας παραθέτει μόνο μερικά από τα βαρέα μέταλλα (τα οποία είναι πάνω από 20) καθώς επίσης και μόνο μερικά από τα συμπτώματα. Πλέον, γνωρίζουμε ότι τα βαρέα μέταλλα είναι συνυπεύθυνα για μεγάλη κατηγορία νοσημάτων και διαταραχών, όπου είτε προκαλούν την έναρξη ή την επιδείνωση των συμπτωμάτων. Χαρακτηριστικά τα βαρέα μέταλλα επηρεάζουν τα ενεργειακά επίπεδα προκαλώντας διαβήτη, μεταβολικές διαταραχές και νευροδιαβιβαστική κόπωση, επηρεάζουν τις αναπνευστικές, καρδιακές, ηπατικές και ανοσολογικές λειτουργίες επιδεινώνοντας τα αυτοάνοσα νοσήματα αλλά και την αναπαραγωγική λειτουργία.
Έχουν βρεθεί ότι επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τη νοητική και συναισθηματική λειτουργία, ενώ μάλιστα έχει σχετιστεί με επιδείνωση συμπτωμάτων σε διαταραχές του φάσματος του αυτισμού. Ο κίνδυνος εκδήλωσης καρκίνου αυξάνεται σε μεγάλο βαθμό και μάλιστα μέσω πολλών διαφορετικών μηχανισμών που περιλαμβάνουν οξειδωτικό στρες, ενεργοποίηση ογκογονιδίων και αναστολή αντιοξειδωτικής άμυνας. Μεγάλη είναι και η συμμετοχή τους σε νευροεκφυλιστικές ασθένειες, με κυριότερες τη νόσο του Parkinson, τη νόσο Alzheimer (με κυριότερο το αλουμίνιο) και τέλος επηρεάζουν συνολικότερα τη νευρολογική ανάπτυξη και λειτουργία. Άλλες νόσοι που σχετίζονται με τη συσσώρευση και τοξικότητα βαρέων μετάλλων είναι η Αμυοτροφική Πλευρική Σκλήρυνση ALS, Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς Κηλίδας, δερματικοί αποχρωματισμοί, αλλεργίες, κολίτιδα, υπερκερατώσεις, ημικρανίες, αρθρίτιδες, οστεοπόρωση και άλλες πολλές. Οι τομείς της φυσιολογίας που επηρεάζονται αφορούν όλο τον οργανισμό, εφόσον ο τρόπος που δρουν τα βαρέα μέταλλα είναι συστημικός.
Εγκέφαλος Μόλυβδος, υδράργυρος, μαγγάνιο, αλουμίνιο
Θυρεοειδής Κοβάλτιο, ιώδιο, σελήνιο
Καρδιά Ασβέστιο, μαγνήσιο, νικέλιο
Αναπνευστικές Οδοί Αρσενικό, κάδμιο, νικέλιο, χρώμιο
Ήπαρ (σηκώτι) Σελήνιο, νικέλιο, χρώμιο, αρσενικό
Νεφροί Υδράργυρος, κάδμιο, αρσενικό
Λίπος Κάδμιο
Οστά Κάδμιο, μόλυβδος, υδράργυρος
*Όργανα που επηρρεάζονται από τα στοιχεία
Στον παραπάνω πίνακα φαίνεται ποια βαρέα μέταλλα επηρεάζουν συγκεκριμένους ιστούς του ανθρώπινου οργανισμού σε μεγαλύτερο βαθμό
Ποιοι όμως είναι αυτοί που βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο κατανάλωσης και συσσώρευσης βαρέων μετάλλων; Η απάντηση είναι σαφής. Όλοι είναι εκτεθειμένοι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο σε κάποιες πηγές βαρέων μετάλλων, και για αυτό ευθύνεται ο τρόπος ζωής τόσο στις πόλεις όσο και εκτός πόλεων. Υπάρχουν όμως κάποιες άλλες αιτίες συσσώρευσης βαρέων μετάλλων, όπως το επάγγελμα ή η περιοχή που μένει κάποιος, οι οποίες αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο τοξικότητας από βαρέα μέταλλα.
Μια κατηγορία επαγγελματιών που είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένη σε βαρέα μέταλλα και κυρίως στον υδράργυρο είναι οιοδοντίατροι. Τα οδοντικά αμαλγάματα περιέχουν πολύ μεγάλη συγκέντρωση υδραργύρου, και οι οδοντίατροι που ασχολούνται με σφραγίσματα πολλές ώρες την ημέρα είναι πολύ επιρρεπείς στους ατμούς του υδραργύρου. Το ίδιο ισχύει και για τον κασσίτερο μιας και κάποια αμαλγάματα περιέχουν και κασσίτερο. Φυσικά, πέραν από τους οδοντίατρους και το προσωπικό του οδοντιατρείου είναι εκτεθειμένο σε ατμούς υδραργύρου. Ως αποτέλεσμα λοιπόν, όλοι όσοι έχουν σφραγίσματα υδραργύρου λαμβάνουν καθημερινά υδράργυρο, μέσω της εξάτμισης του οδοντικού αμαλγάματος, πολύ πάνω από τα επιτρεπτά όρια. Ο υδράργυρος αυτός εξατμίζεται είτε όταν τρώμε κάτι ζεστό, είτε όταν βουρτσίζουμε τα δόντια μας, είτε όταν τα τροχίζουμε στον οδοντίατρο.
Συνοπτικά οι σημαντικότερες επαγγελματικές κατηγορίες, που αντιμετωπίζουν συνεχή έκθεση σε βαρέα μέταλλα είναι:
Σταθμοί παραγωγής ενέργειας
Συγκόλληση και μορφοποίηση μετάλλων
Στρατιωτικοί χώροι
Υδραυλικές Κατασκευές
Χειρισμός και απόθεση λυμάτων
Διυλιστήρια πετρελαίου
Κατασκευή χρωμάτων και υλικών επικάλυψης
Παραγωγή πετροχημικών
Άλλη μια κατηγορία ανθρώπων που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο είναι οι καπνιστές. Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει αρσενικό, κάδμιο και υδράργυρο, λόγω των παρασιτοκτόνων που χρησιμοποιούνται για την καλλιέργεια του καπνού και άλλων επιμολύνσεων του εδάφους. Τα βαρέα αυτά μέταλλα περνούν μέσω της αναπνοής κατευθείαν στην κυκλοφορία προκαλώντας πολύ μεγάλη συσσώρευση, καθώς το σύστημα διαχωρισμού και επιλογής του αναπνευστικού συστήματος είναι ελλιπές. Παράλληλα, κυρίως το κάδμιο, έχει σχετιστεί με όλες τις μορφές καρκίνου του πνεύμονα.
Υπάρχουν 2 τρόποι ανίχνευσης των βαρέων μετάλλων, αναλόγως της έκθεσης την οποία υποψιαζόμαστε. Αν πιστεύουμε ότι υπάρχει χρόνια έκθεση σε κάποιο βαρύ μέταλλο, τότε πρέπει να γίνει η μέτρηση στα ούρα, με έτσι ώστε να βρεθεί η έκκριση βαρέων μετάλλων από όλους τους ιστούς. Από την άλλη, όταν υποπτευόμαστε οξεία έκθεση, τότε θα μετρήσουμε τα βαρέα μέταλλα στα ερυθρά αιμοσφαίρια, των οποίων, άλλωστε, ο χρόνος ζωής μας επιτρέπει να δούμε έκθεση μέχρι 4 μήνες.
.xorisorianews.gr
