Η Ελληνική Επανάσταση Του 1821 έχει πολλές άγνωστες πτυχές. Όσο και αν νομίζει κάποιος ότι γνωρίζει τα γεγονότα που έγιναν στη διάρκειά της, τελικά εκπλήσσεται μαθαίνοντας και άλλα. Μελετώντας το θέμα των δανείων του 1821 που αναπτύξαμε την προηγούμενη εβδομάδα, μάθαμε για την ύπαρξη μιας «Αδελφότητας» που είχε ιδρυθεί στην Τριπολιτσά από τους αντιπάλους του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στις αρχές του 1824. Μέλη της επιχείρησαν να δολοφονήσουν τον «Γέρο του Μοριά» και θα το πετύχαιναν αν δεν παρενέβαινε, την τελευταία στιγμή, ένας από τους «επίδοξους» δολοφόνους του… Θα δούμε στο σημερινό άρθρο πώς φτάσαμε στην ίδρυση της «Αδελφότητας», πώς (δεν) έγινε η δολοφονική απόπειρα σε βάρος του Κολοκοτρώνη και πώς η «Αδελφότητα» διαλύθηκε από τον Γενναίο, γιο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
Το Εκτελεστικό του Κρανιδίου
Από τον Σεπτέμβριο το 1823 η αντιτιθέμενη στο Εκτελεστικό παράταξη επιδίωξε την αντικατάστασή του. Αυτό ξεκίνησε τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, όταν αναχωρούσαν οι Ορλάνδος και Λουριώτης για τη σύναψη δανείου στην Αγγλία. Η αγγλόφιλη παράταξη επιδίωξε την ανατροπή του Εκτελεστικού υπό τον Πετρόμπεη καθώς ήθελε να εισπράξει αυτή τα χρήματα από τα δάνεια… Το Βουλευτικό μετά από προεργασία που ξεκίνησε στις 13 Νοεμβρίου παρέπεμψε στις 22 του ίδιου μήνα σε επιτροπές τους Α. Μεταξά, Χ. Περούκα και 11 προσκείμενους στο Εκτελεστικό βουλευτές. Στις 9 Δεκεμβρίου 1823 μετά από διάφορες διεργασίες το Βουλευτικό αποφάσισε την αντικατάσταση του Εκτελεστικού. Στις 19 Δεκεμβρίου το Βουλευτικό κήρυξε έκπτωτους τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και τον Σωτήρη Χαραλάμπη. Στις τρεις πλέον κενές θέσεις (η άλλη ήταν του Ανδρέα Μεταξά) εκλέχθηκαν ο Υδραίος Γεώργιος Κουντουριώτης ως Πρόεδρος, ο Σπετσιώτης Παναγιώτης Μπότασης και ο Πατρινός Νικόλαος Λόντος ως μέλη. Τα άλλα δύο μέλη του Εκτελεστικού, ο Ανδρέας Ζαΐμης και ο Ιωάννης Κωλέττης, ήταν προσκείμενοι φιλικά στον Μαυροκορδάτο, τους πολιτικούς του Μοριά και τους νησιώτες.
Τις πρώτες μέρες του Ιανουαρίου 1824 εμφανίστηκε επίσημα στο Κρανίδι της Αργολίδας το νέο Εκτελεστικό, το οποίο αυτοχαρακτηριζόταν ως «Κυβέρνηση». Στις 8 Φεβρουαρίου 1824 παραιτήθηκε ο Ανδρέας Ζαΐμης, ο οποίος αντικαταστάθηκε από τον Αναγνώστη Σπηλιωτάκη. Πρόεδρος του νέου Εκτελεστικού ανέλαβε ο Γεώργιος Κουντουριώτης και αντιπρόεδρος ο Παναγιώτης Μπότασης. Ο Ιωάννης Κωλέττης που, υποτίθεται ότι εκπροσωπούσε τους Ρουμελιώτες, συμμετείχε όπως αναφέραμε στο Εκτελεστικό, επηρεάζοντας παρασκηνιακά τις πολιτικές εξελίξεις με γνώμονα πάντοτε τα προσωπικά του συμφέροντα.
Αλλά και το παλαιό Εκτελεστικό δεν έμεινε άπραγο. Στις 17 Ιανουαρίου 1824 με εισήγηση του Κολοκοτρώνη εγκατέλειψε το Ναύπλιο, όπου κινδύνευε να αποκλειστεί από υδραϊκά σκάφη και εγκαταστάθηκε στην Τριπολιτσά.
Η Τριπολιτσά βρισκόταν πολύ κοντά στην περιοχή απ’ όπου καταγόταν ο Θ. Κολοκοτρώνης αλλά και στη Μάνη του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Το παλαιό Εκτελεστικό προσπαθούσε να πείσει την κοινή γνώμη ότι ο Μαυροκορδάτος επειχειρεί να «δώσει την Ελλάδα εις τους Άγγλους». Προσπαθούσε να αποτρέψει τη σύναψη των δανείων και αποφάσισε να στείλει στον Δ. Περούκα στη Γενεύη όπου έμενε τότε ο Ιώαννης Καποδίστριας με πρόσκληση να αναλάβει την ηγεσία της χώρας. Η προσπάθεια αυτή υπονόμευτηκε από το Εκτελεστικό του Κρανιδίου και δεν τελεσφόρησε. Το μόνο που πέτυχε το «παλαιό» Εκτελεστικό ήταν η κατάληψη του ισχυρού φρουρίου του Ακροκορίνθου.
Έτσι στην επαναστατημένη Ελλάδα των αρχών του 1824 υπήρχαν δύο Εκτελεστικά και δύο Βουλευτικά! Ισχυρότερο ήταν αυτό του Κρανιδίου που είχε τη στήριξη όσων αναφέραμε παραπάνω ,αλλά και των Ελλήνων του εξωτερικού και των φιλελλήνων παρά το ότι σχηματίστηκε πραξικοπηματικά…
Η «Αδελφότης» της Τριπολιτσάς
Και στην Τριπολιτσά όμως επικρατούσε δυσαρέσκεια ανάμεσα στους στρατιωτικούς και πολιτικούς παράγοντες της περιοχής, ιδιαίτερα εναντίον του Θ. Κολοκοτρώνη και του Αναγνώστη Δεληγιάννη τους οποίους θεωρούσαν σφετεριστές της στρατιωτικής και πολιτικής εξουσίας του τόπου. Η δυσαρέσκεια σε βάρος του Κολοκοτρώνη μεγάλωνε από το γεγονός ότι στρατιώτες του έμεναν σε σπίτια της πόλης και ζούσαν σε βάρος των κατοίκων της.
Οι διαμαρτυρίες τους δεν εισακούονταν από τη Διοίκηση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την ίδρυση με πρωτοβουλία του Γ. Βάρβογλη, ορκισμένου εχθρού του Κολοκοτρώνη, του Μήτρου Μποταΐτη που επέστρεψε στην Τριπολιτσά, αφού για χρόνια είχε ακολουθήσει ως ράφτης τον Μπεκίρ πασά και είχε πλουτίσει και του Γ. Γαλανόπουλου, την ίδρυση μιας εταιρείας με το όνομα «Αδελφότης». Η «Αδελφότητα» που είχε περίπου 400 μέλη βρισκόταν σε συνεννόηση με το Εκτελεστικό του Κουντουριώτη και περίμενε να δράσει αναμένοντας την κατάλληλη ευκαιρία. Αυτή δόθηκε με έναν περίεργο μάλιστα τρόπο…
Όταν το «παλαιό» Εκτελεστικό πήγε από το Ναύπλιο στην Τριπολιτσά το συνόδευσε κι ο Παπαφλέσσας, Υπουργός των Εσωτερικών τότε, όχι όμως για να το βοηθήσει αλλά για να το υπονομεύσει! Ο Διονύσιος Κόκκινος γράφοντας για τη μεγάλη ικανότητα που είχε ο συγκεκριμένος να αντιλαμβάνεται τον νικητή κάθε πολιτικής διένεξης αναφέρει τα εξής: «Το ισχυρόν ένστικτο με το οποίον ήτο προικισμένος ο δαιμόνιος αυτός άνθρωπος τον έκαμε να διαισθανθεί εγκαίρως προς ποίαν πλευράν θα έκλινε η πολιτική νίκη και διψών πάντοτε την επιτυχίαν και σπεύδων προς αυτήν δια παντός μέσου και χωρίς κανέναν δισταγμόν, γνωρίζων να ελίσσεται αλλά και να ριψοκινδυνεύει, αντί να φύγει εκ του Ναυπλίου δια το Κρανίδι και ν’ αναμένει μετά άλλων την βραδείαν εξασθένησιν και πτώσιν του παλαιού Εκτελεστικού, ηκολούθησεν, όπως είπομεν, τούτο εις την Τριπολιτσά δια να συντελέσει εις την ταχύτεραν διάλυσίν του».
Έτσι στα τέλη Ιανουαρίου 1824, ο Βασίλης Στάικος, σωματοφύλακας του Παπαφλέσσα, φιλονίκησε για κάποια ασήμαντη αφορμή με έναν Τριπολιτσιώτη φούρναρη και τον σκότωσε. Ο Νικόλαος Σπηλιάδης γράφει: «Ο Αρχιμανδρίτης Δικαίος (ενν. ο Παπαφλέσσας) σύμφωνος με τους εν Κρανίδι υπεκίνησε ίσως τον στρατιώτην ως διατελούντα υπό την οδηγίαν του να πράξει τον φόνον δια να ερεθισθώσιν οι Τριπολιτσιώται από τα οποία ήθελε να λάβει μέτρα κατ’ αυτών η Κυβέρνησις ώστε και να την καταστρέψωσιν».
Ανεξάρτητα από το αν ο Παπαφλέσσας ήταν υποκινητής της δολοφονίας του φούρναρη ή όχι, η αντίσταση ήταν αναμενόμενη. Η «Αδελφότητα» ξεσήκωσε τους Τριπολιτσιώτες που έτρεξαν στο Διοικητήριο της πόλης ζητώντας να τους παραδοθεί ο δολοφόνος, διαφορετικά θα έκαιγαν το κτίριο. Παράλληλα, ζητωκραύγαζαν υπέρ του Εκτελεστικού του Κουντουριώτη αποδοκιμάζοντας το «παλαιό». Τότε έφτασε εκεί ο Πολιτάρχης (Αστυνόμος) της Τριπολιτσάς Γ. Μπηλίδας που συνέλαβε τον δολοφόνο και τον παρέδωσε στους Τριπολιτσιώτες οι οποίοι τον «κατακόπτουσιν εις λεπτά» όπως γράφει ο Ν. Σπηλιάδης.
Ο Παπαφλέσσας φοβούμενος δήθεν για τη ζωή του, έφυγε την ίδια νύχτα από την Τριπολιτσά όπου και τον υποδέχθηκαν εγκάρδια οι άνθρωποι του «νέου» Εκτελεστικού και του έδωσαν το ίδιο αξίωμα που είχε και στο «παλαιό», αυτό του Υπουργού Εσωτερικών!
Η απόπειρα δολοφονίας εναντίον του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη από μέλη της «Αδελφότητας»-Ποιος τον έσωσε;
Δεν ήταν η πρώτη φορά που η «Αδελφότης» έκανε αισθητή την παρουσία της. Είχαν προηγηθεί ακόμα και δημόσιες συγκεντρώσεις μελών της. Ο Κολοκοτρώνης γνώριζε τις ενέργειές της και είχε δεχτεί εισηγήσεις να αναλάβει δράση εναντίον της. Κάποιοι μάλιστα του πρότειναν να κρεμάσει 3-4 από τα ηγετικά της στελέχη. Όμως ο «Γέρος του Μοριά» προτίμησε να ακολουθήσει κατευναστική πολιτική απέναντι στην «Αδελφότητα». Αυτό όμως λίγο έλειψε να του στοιχίσει τη ζωή. Οι αρχηγοί της «Αδελφότητας» ενθαρρυμένοι από αυτή τους την επιτυχία αποφάσισαν να δολοφονήσουν τον Θ. Κολοκοτρώνη…
Μια μέρα ο Κολοκοτρώνης έφυγε από συνεδρίαση του Εκτελεστικού χωρίς να γνωρίζει βέβαια τι προετοίμαζαν κάποιοι γι’ αυτόν. Μερικά μέλη της «Αδελφότητας» είχαν αποφασίσει να τον δολοφονήσουν. Συγκεντρώθηκαν σε ένα σπίτι της Τριπολιτσάς και πήγαν σ’ ένα παράθυρο. Έστρεψαν τα όπλα τους προς τον δρόμο και ανέμεναν τον Κολοκοτρώνη. Θα σκότωναν τον «Γέρο του Μοριά» αν δεν βρισκόταν ανάμεσά τους ο Αναστάσιος Σαράτσης ή Τσάτσος «γνωστός εις την πόλιν και καλός άνθρωπος, πολλάς δε εκδουλεύσεις έχων εις την πατρίδα», όπως γράφει ο Φωτάκος. Ο Σαράτσης ήταν μέλος της «Αδελφότητας» και υποστηρικτής του νέου Εκτελεστικού αλλά θεωρούσε αδιανόητη τη δολοφονία του Θ. Κολοκοτρώνη: «Βρε αδέρφια για συλλογιστείτε το καλύτερα! Γιατί να σκοτώσουμε τον άνθρωπο άδικα; Τι κακό έκανε; Αυτός έχει τόσα καλά καμωμένα, και τόσους πολέμους!". «Τοιαύτα λέγων ο Σαράτσης, εστάθη έμπροσθεν του παραθύρου της οικίας εντός της οποίας ενήδρευον και τους εμπόδισεν ότε ο Κολοκοτρώνης επέρασε και εσώθη», γράφει ο Φωτάκος.
Τα «αντίποινα» του Κολοκοτρώνη και το τέλος της «Αδελφότητας» της Τριπολιτσάς
Ο Κολοκοτρώνης ενημερώθηκε για το περιστατικό και κατάλαβε ότι κινδυνεύει η ζωή του. Μήνυσε στον γιο του Γενναίο (Ιωάννη) να έρθει στην Τριπολιτσά από το Ναύπλιο. Αυτός έφτασε εκεί τον Φλεβάρη του 1824 με 200 άνδρες και επιδίωξε να επιβληθεί δυναμικά στα μέλη της «Αδελφότητας». Τότε ο Μποταΐτης έδωσε εντολή για εξέγερση με ένα «συνωμοτικό» τέχνασμα. Δύο έμπιστοί του γύριζαν στα μαγαζιά με ένα κάνιστρο στο οποίο υπήρχε η εικόνα του Αγίου Δημητρίου λέγοντας: «Βοήθειά σου ο Άη Δημήτρης. Ο λόγος ούτος εδήλου παρά τοις εταιρείας. Κλείσε το εργαστήριόν σου και οπλίσου». Αυτό ήταν σύνθημα για τους μυημένους να κλείσουν τα μαγαζιά τους, ν’ αρματωθούν και να συγκεντρωθούν.
Ο Γενναίος Κολοκοτρώνης τους πρόλαβε και συγκρούστηκε μαζί τους. Έξι άτομα, κι από τις δύο πλευρές σκοτώθηκαν. Οι συνωμότες, με αρχηγό τον Μποταΐτη, «έπιασαν» τη Μεγάλη Ντάπια (τάπια και ντάπια=οχύρωμα, προμαχώνας) και τα γύρω από αυτή σπίτια. Ο Κολοκοτρώνης ζήτησε από τους Καρυτινούς να σπεύσουν στην Τριπολιτσά. Πράγματι σταδιακά 2.000 έμπιστοι άνδρες του «Γέρου του Μοριά» έφτασαν στην πόλη. Όσοι είχαν μεταβεί στην Μεγάλη Ντάπια πανικόβλητοι επέστρεψαν στα μαγαζιά τους «παριστάνοντας τους φιλήσυχους πολίτες» όπως γράφει ο Δ. Φωτιάδης. Ο Μποταΐτης και ο Μανιατόπουλος που «κρατούσαν» τη Μεγάλη Ντάπια δεν παραδίδονταν. Ο Μανιατόπουλος που πήγε ως διαπραγματευτής στον Π. Μαυρομιχάλη ήταν αδιάλλακτος.
«Η φωτιά και το σίδερο θα δώσει τέλος στη διαφορά μας» του είπε! Ο Κολοκοτρώνης έδωσε εντολή να κάψουν το σπίτι του, όπως και το σπίτι του Μποταΐτη. Όσοι είχαν απομείνει στη Μεγάλη Ντάπια, πολιορκημένοι για τρεις μέρες, βλέποντας ότι δεν έχουν καμία ελπίδα έφυγαν για το Κρανίδι όπου τους υποδέχθηκαν σαν ήρωες.
Επίλογος
Ένας άγνωστος σχεδόν σε όλους αγωνιστής του 1821 ο Αναστάσιος Σαράτσης (η λέξη σαράτσης είναι τουρκικής προέλευσης, sarac και σημαίνει σελοποιός, αυτός που κατασκευάζει σέλες) έσωσε την τελευταία στιγμή το 1824, συναισθανόμενος το τι πήγαιναν να κάνουν οι ομοϊδεάτες του, τη ζωή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Τυφλωμένοι από μίσος, προσωπικές διαφορές αλλά και ωθούμενοι από φιλοχρηματία κι εξουσιομανία κάποιοι εκείνη την εποχή δεν ορρωδούσαν προ ουδενώς. Αν στις αρχές του 1824 ο Κολοκοτρώνης σκοτωνόταν, το πιο πιθανό είναι ότι πέρα από την εμφύλια σύγκρουση που άλλωστε έγινε, η Επανάσταση θα είχε μια τελείως διαφορετική εξέλιξη και μάλλον καθόλου ευνοϊκή για το Έθνος…
