Οι δύο Ηλείοι Νεομάρτυρες, ο Ιερέας Χρίστος και ο δημογέροντας Πανάγος, μαρτύρησαν κατά την Τουρκοκρατία. Ενώ προέρχονταν από γονείς που είχαν αλλαξοπιστήσει, λόγω διωγμών και πιέσεων, οι ίδιοι ήταν ενάρετοι, ζώντας σύμφωνα με το Ευαγγέλιο. Ένεκα της εκτίμησης των συμπατριωτών τους, ο Πανάγος αναδείχθηκε ανάμεσα στους άρχοντες της Γαστούνης, ενώ ο Χρίστος χειροτονήθηκε ιερέας στην Πάτρα.
Κατά το έτος 1715 μ.Χ., οι Τούρκοι επιδόθηκαν σε λεηλασίες και σφαγές εκείνων που δε δέχονταν να προσκυνήσουν το Ισλάμ. Ο Πανάγος κλήθηκε από το διοικητή της περιοχής «να αρνηθή την ευσέβειαν». Ο Άγιος απάντησε ότι «ετράφη χριστιανός και ο Χριστός ήταν η πνοή του, καύχημα και αγαλλίασις». Γι’ αυτό αδυνατούσε να υπακούσει.
Το μαρτύριο του Πανάγου συντελέστηκε την 1η Μαρτίου το έτος 1716. Μετά από τέσσερις ημέρες οι πιστοί παρέλαβαν το ιερό του Λείψανο και το ενταφίασαν στο ναό του Αγίου Νικολάου Γαστούνης, μαζί με του Ιερέως Χρίστου, ο οποίος συνελήφθη και ενώπιον των δημίων ομολόγησε δημόσια την πίστη του στο Χριστό. Τέλος, έκλινε γόνυ και φονεύθηκε δια ξίφους την 9η Μαρτίου.
Με αυτό το πνεύμα των Μαρτύρων της Πίστεως και αυτή την εσωτερική διάθεση, ο Χριστιανός πορεύεται προς την εν Χριστώ σωτηρία, εξοπλισμένος με τα εφόδια της πνευματικής πορείας προς το Πάσχα, μέσω των αγιαστικών πράξεων της Εκκλησίας, με σιωπή, νήψη και προσευχή.
Του Επισκόπου Μεσαορίας Γρηγορίου