της Χριστίνας Κουτσουρίδου
Η γυναικοκτονία είναι ένα ξεχωριστό είδος εγκλήματος που έχει πολλές διαστάσεις όπως κοινωνικές, πολιτικές, πολιτιστικές και συναισθηματικές, κάτι που το καθιστά αυτομάτως, μακράν σημαντικότερο και πιο επικίνδυνο σε σύγκριση με άλλου είδους δολοφονίες που διαπράττονται με κύρια αιτία μόνο μια διάσταση. Η είδηση της δολοφονίας μιας γυναίκας από πρόθεση, ξυπνά υποσυνείδητα μια φοβία απώλειας της μητέρας μας, της αδερφής μας ή της κόρης μας, μας παραπέμπει ενστικτωδώς στον διαχωρισμό των δύο φύλλων και στην αποδοχή της υπεροχής του ενός.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Βόλος-Δολοφονία 75χρονης από το βαφτισιμιό της: Τραγικές συμπτώσεις-Ο δικηγόρος του δράστη είχε βρει τη μητέρα του δολοφονημένη το 2009
Με αυτόν τον φόβο συνεχίζονται να γαλουχούνται ακόμα οι νέες γενιές, κάτι που είναι μακάβριο για το μέλλον των παιδιών και την εξέλιξή μας. Σε αυτό οφείλεται το γεγονός, ότι οι μητέρες υποσυνείδητα και συνειδητά έχουν μια παραπάνω ανησυχία για το μέλλον των κοριτσιών τους, να μην υποστούν κάτι κακό από το "δυνατό" φύλλο.
Τα κορίτσια ακούνε από τους γονείς τους σχεδόν κάθε φορά που βγαίνουν από το σπίτι να προσέχουν, να μη ντύνονται αποκαλυπτικά και να μην προκαλούν, αλλά πόσα αγόρια δέχονται διαρκείς υπενθυμίσεις από τους γονείς τους να φέρονται στις γυναίκες με σεβασμό; Και όχι επειδή είναι το αδύναμο φύλο, ή επειδή γεννήθηκαν κι αυτά από γυναίκες (!), ή «σκέψου να ήταν η αδερφή σου ή η κοπέλα σου», αλλά να αναγνωρίζουν την αυθύπαρκτη και αυτονόητη αξιοπρέπεια του μισού πληθυσμού του πλανήτη.
Οι γυναικοκτονίες είναι η κορύφωση της έμφυλης βίας.
Οι δράστες έχουν τα κλειδιά του σπιτιού και «σχεδιάζουν» στο αθέατο σκοτάδι του ιδιωτικού χώρου τις δολοφονίες των γυναικών, συντροφισσών ή των γυναικών στόχων τους, συχνά στο όνομα της υπερβολικής «αγάπης».
Αρνούνται το δικαίωμα της ζωής στις γυναίκες εξαιτίας του φύλου τους ή επειδή δεν προσαρμόζονται στα σεξιστικά στερεότυπα ή διεκδικούν την αυτονομία τους και το δικαίωμά τους στο «όχι». Η πατριαρχία, με ματωμένο μειδίαμα, αναζητεί τα επόμενα θύματά της.
Δυστυχώς, οι όποιες προσπάθειες υπέρβασης του φαινομένου της γυναικοκτονίας, το οποίο θέτει σε δοκιμασία τόσο τον πολιτισμό όσο και την ίδια τη δημοκρατία, βρίσκονται ακόμα στην αρχή. Παρατηρείται σοβαρό έλλειμμα σχετικών δεδομένων, ερευνητικών μεθοδολογιών και εργαλείων, άρα και εκτεταμένων έγκυρων ερευνών, παράλληλα με έλλειμμα άμεσης ή έμμεσης αναγνώρισης και αποδοχής των φόνων ως εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, λόγω του μεγέθους των συγκεκριμένων δολοφονιών, ως εγκλημάτων μίσους με σεξιστικά κίνητρα.
Ο όρος γυναικοκτονία χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά ως femicide από τον Joh Corry το 1801, ενώ στη νεότερη εποχή τον όρο γυναικοκτονία (femicide) εισήγαγε για πρώτη φορά το 1976 η Diana E. Russell (κοινωνική επιστήμονας με βασικά ενδιαφέροντα την κοινωνιολογία και την εγκληματολογία), θέλοντας να ορίσει τις δολοφονίες που διαπράττονται σε βάρος γυναικών από άνδρες, των οποίων η δράση βασίζεται στο μίσος, την περιφρόνηση, την ευχαρίστηση ή η ιδέα πως έχουν μια μορφή ιδιοκτησίας πάνω στο γυναικείο σώμα. Στις μέρες μας, ο όρος έχει γίνει πιο συγκεκριμένος και σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας «γυναικοκτονία είναι η ανθρωποκτονία από πρόθεση γυναικών επειδή είναι γυναίκες. Η γυναικοκτονία συνήθως διαπράττεται από άντρες, αλλά κάποιες φορές συνεργούν και γυναίκες, συνήθως μέλη της ίδιας οικογένειας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, γυναικοκτονία διαπράττει σύντροφος ή πρώην σύντροφος που συνήθως είχε και μακρόχρονη κακοποιητική συμπεριφορά, απειλούσε, κακοποιούσε ή/και εκφόβιζε τη γυναίκα, η οποία πολύ συχνά βρίσκεται σε θέση φυσικής ή/και οικονομικής αδυναμίας σε σχέση με αυτόν».
Σύμφωνα με τη μεγαλύτερη δημοσκοπική έρευνα που έχει διεξαχθεί παγκοσμίως, για τη βία κατά των γυναικών με τη συμμετοχή πάνω από 42.000 γυναικών, ηλικίας από 18 έως 74 ετών, από 28 κράτη μέλη της ΕΕ.
- 1 στις 3 γυναίκες στην ΕΕ έχει υποστεί σωματική βία από την ηλικία των 15 ετών και άνω.
- 1 στις 2 γυναίκες έχει βιώσει ψυχολογική βία από τον σύντροφό της.
- 1 στις 8 γυναίκες έχει υποστεί οικονομική βία από τον σύντροφό της.
- 1 στις 20 γυναίκες έχει πέσει θύμα βιασμού.
- 1 στις 3 γυναίκες έχει παρενοχληθεί σεξουαλικά στον χώρο εργασίας.
- 1 στις 5 νεαρές γυναίκες, μεταξύ 18-29 ετών, έχει παρενοχληθεί σεξουαλικά στο διαδίκτυο.
- 1 στις 5 γυναίκες έχει βιώσει stalking (εξακολουθητική παρακολούθηση).
- 50 γυναίκες χάνουν τη ζωή τους κάθε εβδομάδα εξαιτίας της ενδοοικογενειακής βίας στην ΕΕ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην εκδήλωση με θέμα «Έμφυλη Βία και τις Κοινωνικο-πολιτικές Πρακτικές. Η ακραία περίπτωση της «Γυναικοκτονίας».
2.600 γυναίκες στην ΕΕ χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο από ενδοοικογενειακή βία.
- Το 82% των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας έχει θύματα τις γυναίκες.
- 1 στις 2 δολοφονίες γυναικών παγκοσμίως γίνεται από τους συζύγους/συντρόφους.
- 1 στις 3 γυναίκες και κορίτσια παγκοσμίως βιώνουν σωματική ή σεξουαλική βία κάποια στιγμή στη ζωή τους.
Η ανατριχιαστική λίστα των γυναικοκτονιών στην Ελλάδα μέσα σε έναν χρόνο
► Ιανουάριος 2021: Μια 54χρονη γυναίκα δολοφονήθηκε με 14 μαχαιριές από τον Νορβηγό φίλο της, στα Μέσκλα Χανίων.
► Απρίλιος 2021: Η Κωνσταντίνα Τσάπα που μετά από χρόνια κακοποίησης θα βρει το κουράγιο να εγκαταλείψει τον σύντροφό της, θα το πληρώσει όμως με τη ζωή της. Θα δολοφονηθεί από τον εν διαστάσει σύζυγό της, που μην αντέχοντας την απόρριψη θα εισβάλλει στο πατρικό σπίτι της 28χρονης στη Μακρινίτσα και θα σκοτώσει εκείνη και τον αδελφό της.
► Μάιος 2021: Η 20χρονη Κάρολάιν Κράουτς στραγγαλίζεται από τον σύζυγό της Μπάμπη Αναγνωστόπουλο, μπροστά στα μάτια της 11 μηνών κορούλας της. Ο οποίος έπαιζε κυριολεκτικά θέατρο και επί 37 ημέρες παρίστανε ότι αναζητούσε τους «δράστες». Όταν ρωτήθηκε από τους αστυνομικούς για ποιο λόγο προέβη στη δολοφονία, ισχυρίστηκε ότι η Καρολάιν του είπε πως θα πάρει το παιδί τους και θα τον εγκαταλείψει.
► Ιούλιος 2021: Η 26χρονη Γαρυφαλλιά θα ανασυρθεί νεκρή από θαλάσσια περιοχή της Λυγαριάς στη Φολέγανδρο, όπου και βρισκόταν για διακοπές με τον 30χρονο φίλο της. Ο ίδιος παραμένει άφαντος μέχρι που εντοπίζεται σε βραχώδη περιοχή του νησιού. «Χάλασε η φάση», είπε στους αστυνομικούς που τον εντόπισαν. Παρά τους αρχικούς ισχυρισμούς του, αποδείχτηκε ότι έδειρε τη Γαρυφαλλιά, την έσυρε και την πέταξε ζωντανή στη θάλασσα, όπου τελικά πνίγηκε.
► Ιούλιος 2021: Τον ίδιο μήνα, τον Ιούλιο του 2021, μία ακόμα γυναίκα βρέθηκε νεκρή στη Δάφνη, μέσα σε λίμνη αίματος και πάλι μέσα στο ίδιο της το σπίτι. Δράστης ο 40χρονος σύζυγός, ο οποίος αφού τη σκότωσε πήγε στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής για να ομολογήσει και να παραδοθεί στους αστυνομικούς.
► Αύγουστος 2021: Στις αρχές Αυγούστου, μια 43χρονη γυναίκα πυροβολείτε μέσα στην ταβέρνα του αδελφού της στη Σωτηρίτσα Λάρισας με οκτώ σφαίρες από τον 54χρονο σύζυγό της. Ο δράστης σημάδεψε με το περίστροφό του την άτυχη 43χρονη σε θώρακα και κεφάλι. Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία που ανέφερε η ιατροδικαστής, στο θύμα εντοπίστηκε τραύμα από σφαίρα ανάμεσα στα φρύδια, που εκτιμάται ότι μπορεί και να αποτέλεσε τη χαριστική βολή.
► Αύγουστος 2021: Στα τέλη Αυγούστου μία 55χρονη δολοφονήθηκε άγρια με μαχαίρι από τον Γεωργιανό σύντροφό της μέσα στο διαμέρισμα τους στη Θεσσαλονίκη. Πριν τη δολοφονία το θύμα είχε υποστεί άγριο ξυλοδαρμό. Σύμφωνα με πληροφορίες η 55χρονη εκλιπαρούσε μέχρι την τελευταία στιγμή τον δράστη να μην την σκοτώσει. Φτιάχνοντας θηλιά με τον επίδεσμο που είχε στο χέρι του, ο Γεωργιανός έδωσε τέλος στη ζωή του στο κρατητήριο.
► Σεπτέμβριος 2021: Στις αρχές Σεπτεμβρίου αποκαλύφθηκε το τσιμεντωμένο πτώμα της 42χρονης Ρουμάνας Μονικα Γκιους, η οποία αγνοούταν. Το πτώμα βρέθηκε στην αυλή του σπιτιού που έμενε στην Κυπαρισσία, ενώ για τη δολοφονία κατηγορήθηκε ο 39χρονος πρώην σύντροφός της, ο οποίος είχε διαφύγει στη Ρουμανία. Ο φερόμενος δράστης παραδόθηκε στις Αρχές, ωστόσο αρνήθηκε την ενοχή του.
► Σεπτέμβριος 2021: Τον Σεπτέμβριο, η 32χρονη Ντόρα, εκπαιδευτικός, από την Ρόδο, πυροβολείται από τον πρώην 40χρονο σύντροφό της στη μέση του δρόμου. Την εκτελεί εν ψυχρώ με δύο σφαίρες με κυνηγετική καραμπίνα και λίγο αργότερα βάζει και ο ίδιος τέλος στη ζωή του.
► Οκτώβριος 2021: Αργολίδα: «Υπαίτιος είμαι εγώ», έγραψε στο σημείωμα ο 78χρονος που σκότωσε τη σύζυγό του και αυτοκτόνησε Στις αρχές Οκτωβρίου στην περιοχή Βερβερόντα Αργολίδας, ένας 78χρονος στραγγάλισε την 75χρονη σύζυγό του και μετά αυτοκτόνησε. Ο 78χρονος σύζυγος επικοινώνησε με το αστυνομικό τμήμα και ανέφερε ότι η γυναίκα του ήταν νεκρή. Όταν οι αστυνομικοί πήγαν στο σπίτι του ζευγαριού, βρήκαν νεκρό τον 78χρονο, ενώ σε δωμάτιο του σπιτιού βρήκαν νεκρή και την 75χρονη σύζυγό του. Σύμφωνα με πληροφορίες στο σημείο βρέθηκε ένα σημείωμα από τον 78χρονο που έγραφε «Υπαίτιος είμαι εγώ, η γυναίκα μου έπασχε από Αλτσχάιμερ».
Σε έξαρση οι δολοφονίες γυναικών σε όλο τον κόσμο
Η Σουηδία είναι μια χώρα - πρότυπο. Μπορεί να υπερηφανεύεται έχοντας θεσμοθετήσει και εφαρμόζοντας στην πράξη την ισότητα ανδρών - γυναικών εδώ και χρόνια. Οι γυναίκες έχουν κατακτήσει πόστα στη πολιτική και τη οικονομία, διαπρέπουν στην επιστήμη και την έρευνα, στην τέχνη και τη διανόηση. Αλλά αυτό μάλλον δεν σημαίνει τίποτα...
Πρόσφατα η Σουηδία συγκλονίστηκε από έξι γυναικοκτονίες που διαπράχθηκαν σε διάστημα μόλις πέντε εβδομάδων! Πρόκειται για εγκλήματα με δράστες και θύματα που “καλύπτουν” ηλικιακά τρεις γενιές και “εκτείνονται” γεωγραφικά σ’ όλη τη χώρα, έχουν όμως ένα κοινό “θέμα”: ένας άνδρας δράστης διατηρούσε στενή σχέση με τη γυναίκα - θύμα.
Δύο από αυτές της γυναικοκτονίες έγιναν μέρα μεσημέρι, η μια στο κέντρο μιας επαρχιακής πόλης στον Νότο, η άλλη στον σιδηροδρομικό σταθμό του Λινκόπινγκ, μιας φοιτητούπολης νότια της Στοκχόλμης. Η τρίτη έγινε στο Φλέμιγκσμπερκ, ένα ταξικά περιχαρακωμένο προάστιο της πρωτεύουσας όπου κυριαρχούν οι εργατικές πολυκατοικίες. Μια γυναίκα μαχαιρώθηκε μέχρι θανάτου στο μικρό διαμέρισμά της, όπου έμενε μαζί με τα τέσσερα ανήλικα παιδιά της. Ο άνδρας που συνελήφθη ως ύποπτος για τον φόνο είναι κάποιος που γνώριζε πολύ καλά όταν ζούσε...
Στην Ισπανία, μετά την άρση του lockdown τον Μάιο, μια γυναικοκτονία κάθε τρεις ημέρες διαπράττεται από πρώην ή νυν σύντροφό! Πριν από την πανδημία η αναλογία αυτή ήταν κατά μέσον όρο μία την εβδομάδα.
Παρομοίως ζοφερά είναι τα στοιχεία για άλλες χώρες. Ενδεικτικά, στο Βέλγιο, τους τέσσερις πρώτους μήνες του 2021 κατεγράφησαν 13 γυναικοκτονίες έναντι 24 στο σύνολό τους για το 2020.
Στη Γαλλία 56 γυναίκες δολοφονήθηκαν από την αρχή του χρόνου, όταν στη διάρκεια του ίδιου διαστήματος πέρυσι ο αριθμός αυτός ήταν 46. Ένα δράμα που σημάδεψε ολόκληρη τη χώρα συνέβη πριν από έξι μήνες, στις 4 Μαΐου 2021. Η Chahinez, μια 31χρονη μητέρα, σκοτώθηκε από τον πρώην σύζυγό της στη μέση του δρόμου, στο Mérignac. Πρώτα πυροβολήθηκε στα πόδια, στη συνέχεια την περιέλουσε με βενζίνη και την έκαψε ζωντανή.
Η Τουρκία επίσης είναι μια χώρα που υποφέρει από την ενδοοικογενειακή βία και τις γυναικοκτονίες. Σοκ είχε προκαλέσει η στυγερή γυναικοκτονία σε δρόμο της Κωνσταντινούπολης με σπαθί σαμουράι. Η 28χρονη Μπασάκ Τζενγκίζ, δέχθηκε επίθεση από τον 27 ετών Τζαν Γκιοκτούκ Μποζ από το πουθενά με ένα ξίφος σαμουράι, ενώ περπατούσε στο Ατακσεχίρ της Κωνσταντινούπολης, όπου έμενε στις 9 Νοεμβρίου. Ο ύποπτος τράπηκε σε φυγή πεζός με το ξίφος μήκους 75 εκατοστών, ενώ η Τζενγκίζ, η οποία έμεινε βαριά τραυματισμένη μετά την άγρια επίθεση, μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο νοσοκομείο, όπου υπέκυψε στα τραύματά της παρά τις προσπάθειες των γιατρών. Οι αστυνομικοί συνέλαβαν τον Μποζ μετά την ταυτοποίησή του από πλάνα κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης που κατέγραψαν τη στυγερή δολοφονία στις 10 Νοεμβρίου και ξεκίνησε έρευνα για τη δολοφονία.
Ο Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας και Συγγραφέας Δημήτριος Σιδεράκης, μιλά στο Πενταπόσταγμα και εξηγεί τις διαστάσεις του φαινομένου.
Οι δράστες δυστυχώς δεν έχουν κάποια εξωτερικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα για να τους αποφεύγουμε από χιλιόμετρα.
Πιστεύετε πως έχουν όμως κάποιες χαρακτηριστικές συμπεριφορές τις οποίες μπορεί μια γυναίκα να αναγνωρίσει και να εντοπίσει από νωρίς;
Χαρακτηριστικά θύτη:
1. Ζήλια (Κτητικοί- απαιτητικοί χαρακτήρες).
2. Χαμηλή αυτοεκτίμηση (Αυτοπεποίθηση).
3. Αποτυχία επαγγελματικής και κοινωνικής εξέλιξης (Απώλεια αίσθησης σημαντικότητας, προβολής σε εξέλιξη σε πολλούς τομείς και δραστηριότητες).
4. Πεποιθήσεις στο γάμο (Η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα σύνηθες φαινόμενο και αποδεκτό).
5. Κοινωνική απομόνωση του θύματος σε οικογενειακό, φιλικό περιβάλλον, έχοντας τον πλήρη έλεγχο.
6. Χειραγώγηση στη γενικότερη οικογενειακή και οικονομική διαχείριση.
7. Η κριτική συχνά υποτίμηση του θύματος, χωρίς να τον ενδιαφέρει η γνώμη της.
8. Άρνηση στη λήψη ευθύνης σε λάθη, πράξεις και παραλήψεις.
-Πιστεύετε πως κάποιος που έχει υπάρξει μια φορά κακοποιητικός, θα ξανά υπάρξει;
Η κακοποίηση οποιασδήποτε μορφής δεν είναι κάτι στιγμιαίο και παροδικό. Έχει βάθος, ρίζες, μορφή και επανάληψη. Ο θύτης τρέφεται και ζει μέσα από αυτές τις συμπεριφορές, επομένως το μια φορά δεν αρκεί.
-Υπάρχει πατριαρχία σήμερα και αν ναι πως εκφράζεται αυτή; Είναι η κύρια αιτία των επιθετικών και φονικών συμπεριφορών;
Η πατριαρχία είναι μια στρατηγική που ανέκαθεν εξυπηρετούσε κάποιες ανάγκες. Ιστορικά αναγνωρίσιμη εκφράζεται με εξουσία, διαφορετική αντιμετώπιση των ατόμων, διαφορετική αξιολόγηση των ατόμων. Όπως συμβαίνει έως και σήμερα. Δεν αποτελεί παρόλα αυτά την κύρια αιτία των φονικών και επιθετικών συμπεριφορών, αλλά απολαμβάνει ένα μεγάλο μερίδιο ευθύνης.
-Όπως επιβεβαιώνουν σχετικές στατιστικές, το τελευταίο διάστημα, με όλη την κατάσταση του εγκλωβισμού και περιορισμού εξαιτίας του lockdown, τα παθογενή φαινόμενα αυτά εντάθηκαν. Συμφωνείτε;
Βεβαίως.
Αίτια:
1. Η οικονομική κρίση του εγκλωβισμού και του περιορισμού.
2. Στο lockdown υπήρξε το ιδανικό περιβάλλον να ασκηθεί η βία του ελέγχου. Το στρες, η πίεση και η αίσθηση του αδιεξόδου ενισχύουν το περιβάλλον.
3. Το ελεύθερο περιβάλλον στις γυναίκες πυροδοτεί κακοποιητικές συμπεριφορές από τους συντρόφους, οι οποίοι αισθάνονται πως χάνουν τον έλεγχο.
4. Η αύξηση της πληροφόρησης από το ίντερνετ και τα social.
-Υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης του φαινομένου;
Φυσικά και υπάρχουν.
1. Δράσεις σε επίπεδο κοινωνίας (Σχολείο, χώροι εργασίας, οικογένεια)
2. Ειδικό μάθημα στα σχολεία (Θέμα: Θέμα για ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς και για την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης)
3. Δημιουργία συμβουλευτικών κέντρων και μονάδων. Κοινωνικοί διαμεσολαβητές- ψυχολόγοι. Σύμβουλοι ψυχικής υγείας για ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
4. Δομή στήριξης και υποστήριξης θυμάτων
-Σύμφωνα με το τελευταίο περιστατικό στο Χαλάνδρι, όπου αντιστράφηκαν οι όροι με θύτη γυναίκα και θύμα άνδρα. Είναι η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα ή κάτι διαφορετικό;
Φαίνεται ότι υπάρχουν κοινά στοιχεία, όσον αφορά την δράση του θύτη εν προκειμένω της γυναίκας. Θα μπορούσαμε να ορίσουμε το περιστατικό σε δύο κατευθύνσεις. Από τη μια τη χαμηλή αυτοεκτίμηση, την απόρριψη, την απομόνωση καθώς και την αρνητική κριτική που πιθανώς έχει δεχτεί η γυναίκα από τον πρώην σύντροφό της και από την άλλη ψυχοπαθολογική νόσο. Το σίγουρο είναι ότι και οι δύο κατευθύνσεις οδήγησαν τη γυναίκα, παίρνοντας τον ρόλο του θύτη, στην άνομη αυτή πράξη.
