Συνέντευξη στον Μάνο Χατζηγιάννη -Μέρος Α΄
"Το πραγματικό ελληνικό ενδιαφέρον για την περιοχή της Μέσης Ανατολής και κυρίως για τον Αραβικό χώρο σταμάτησε από την ανάληψη του κ. Κώστα Σημίτη ως πρωθυπουργού της Ελλάδας", αναφέρει μεταξύ άλλων στο πρώτο μέρος της αποκλειστικής του συνέντευξης στο ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ ο κ. Άρεφ Αλομπέιντ , Δρ. της Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής.
Στηλιτεύει την πρακτική που ακολουθείται από την χώρα μας απέναντι στον αραβικό κόσμο τονίζοντας πως "διαχρονικά, η κάθε νέα κυβέρνηση άλλαζε ότι έχει πράξει η προηγούμενη κυβέρνηση" προσθέτοντάς ότι "η σημερινή οικονομική και στρατιωτική προσέγγιση της Ελλάδας με τις χώρες της περιοχής είναι ευκαιριακή και εξαρτάται πάντοτε από τις ενέργειες της εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας, όταν υπάρχει τουρκικός κίνδυνος υπάρχει ελληνική προσέγγιση και ενδιαφέρον".
Σχετικά με το νέο "φλερτ" Τουρκίας-Ισραήλ τονίζει: "Η επανεκκίνηση των σχέσεων σε πολιτικό επίπεδο σχετίζεται άμεσα με τα ενεργειακά κυρίως μετά την αρνητική στάση των ΗΠΑ όσον αφορά τον East Med. Το Ισραήλ επιδιώκει πρόσβαση στην ενεργειακή τουρκική αγορά που εισάγει φυσικό αέριο αξίως 40 δις $ ετησίως".
Επιπροσθέτως καθησυχάζει παρόλο που ο Τούρκος πρόεδρος “ρίχνει γέφυρες” και με χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, ενώ ενισχύεται ανοιχτά και από τα ΗΑΕ, τονίζοντας: "Δεν νομίζω ότι πρέπει να ανησυχούμε γιατί η Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα θα τηρούν τις δεσμεύεις τους στο ακέραιο απέναντι στην Ελλάδα" και εξηγεί τους λόγους.
Παράλληλα, για τον αγωγό East Med κρίνει πως "αλλάζει σχέδιο πορείας" και προσθέτει ότι "η αρνητική στάση των ΗΠΑ στο θέμα του αγωγού East Med δεν σημαίνει κατάργηση της ιδέας διότι οι Ισραηλινοί αντιλαμβάνονται ότι ως εναλλακτική λύση έχουν δύο προτάσεις για να μεταφέρουν το φυσικό τους αέριο προς την Ευρωπαϊκή Ένωση".
Ακολουθεί το πρώτο μέρος της συνέντευξης:
- Η περιοχή της Μέσης Ανατολής και του Κόλπου βρίσκεται στο επίκεντρο των διεθνών γεωπολιτικών και γεωοικονομικών ανακατατάξεων. Η Ελλάδα έχει οικονομικές και στρατιωτικές συμφωνίες με τις χώρες της περιοχής. Ποιος εκτιμάτε πως θα είναι ο ρόλος της και τι μπορούμε να αναμένουμε;
Το πραγματικό ελληνικό ενδιαφέρον για την περιοχή της Μέσης Ανατολής και κυρίως για τον Αραβικό χώρο σταμάτησε από την ανάληψη του κ. Κώστα Σημίτη ως πρωθυπουργού της Ελλάδας. Η σημερινή οικονομική και στρατιωτική προσέγγιση της Ελλάδας με τις χώρες της περιοχής είναι ευκαιριακή και εξαρτάται πάντοτε από τις ενέργειες της εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας, όταν υπάρχει τουρκικός κίνδυνος υπάρχει ελληνική προσέγγιση και ενδιαφέρον.
Επίσης, η έλλειψη των γνώσεων και της σωστής πληροφόρησης περί του μεσανατολικού χώρου είναι εμφανής στην Ελλάδα και αυτό δεν βοηθάει στην υιοθέτηση μιας σταθερής και μόνιμης στρατηγικής με τις μεσανατολικές χώρες. Έτσι, διαχρονικά, η κάθε νέα κυβέρνηση άλλαζε ότι έχει πράξει η προηγούμενη κυβέρνηση. Η πολιτική αυτή των αλλαγών επηρεάζει την εικόνα και την αξιοπιστία της χώρας στο διεθνές πεδίο. Επιπλέον, η ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ περιορίζει τις δυνατότητες της Αθήνας για συνεργασίες στρατηγικού χαρακτήρα με τρίτες χώρες αλλά προσδίδει άλλες δυνατότητες.
Τέλος, ο ανταγωνισμός των μη αραβικών κρατών (Τουρκία, Ιράν και Ισραήλ) για την ηγεσία της Μέσης Ανατολής δίνει στην Αθήνα δυνατότητα να εξελιχθεί σε κύριο γεωπολιτικό παίκτη στις 14 αραβικές χώρες της Μέσης Ανατολής και πάντοτε σε ευρωπαϊκό πλαίσιο.
-Πως κρίνετε την προσπάθεια επαναπροσέγγισης του Ερντογάν με το Ισραήλ και τα ενεργειακά του σχέδια, τη στιγμή που έχει “εξαφανιστεί” από την επικαιρότητα ο όγκος θεμάτων που χωρίζουν τις δύο πλευρές, όπως για παράδειγμα η χρηματοδότηση της Χαμάς;
Οι διαφορές μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας ήταν τόσο προσωπικές (μεταξύ Ερντογάν- Μπενιαμίν Νετανιάχου) όσο και πολιτικές (γιατί σχετίζονται με σκληρό ανταγωνισμό για την ηγεσία της Μέσης Ανατολής) αλλά ποτέ οικονομικές. Το 2009 ο όγκος των συναλλαγών μεταξύ των δυο χωρών ήταν 2,5 Δις $ και το 2018 ξεπέρασε τα 5 δις με προοπτική να ξεπεράσει μελλοντικά τα 8 δις. Η επανεκκίνηση των σχέσεων σε πολιτικό επίπεδο σχετίζεται άμεσα με τα ενεργειακά κυρίως μετά την αρνητική στάση των ΗΠΑ όσον αφορά τον East Med. Το Ισραήλ επιδιώκει πρόσβαση στην ενεργειακή τουρκική αγορά που εισάγει φυσικό αέριο αξίως 40 δις $ ετησίως.
Από την άλλη, η Άγκυρα επιδιώκει να μη εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τον ρωσικό «πολιτικοποιημένο» φυσικό αέριο. Επιπλέον, το Ισραήλ δηλώνει την επιθυμία του να μεταφέρει τον φυσικό του πλούτο στην ΕΕ και για το αν θα περάσει μέσα από την Τουρκία ίσως μας δώσει την απάντηση η επίσκεψη του Ισραηλινού προέδρου στην Τουρκία.
Σχετικά με τη ΧΑΜΑΣ, για τους Τούρκους η προσέγγιση αυτή είναι ξεκάθαρα για ανθρώπινους και επικοινωνιακούς λόγους, άλλωστε η ΧΑΜΑΣ δεν αποτελεί αναγνωρισμένο θεσμό ούτε κυβέρνηση, ενώ η Άγκυρα αναγνωρίζει επίσημα την παλαιστινιακή αρχή ως εκπρόσωπο των Παλαιστινίων.
Επιπλέον, ο ανταγωνισμός μεταξύ Τουρκίας και Ιράν επηρεάζει τις σχέσεις της ΧΑΜΑΣ με τρίτες πλευρές και την πορεία του παλαιστινιακού ζητήματος που είναι το κλειδί για την επίλυση των προβλημάτων της Μέσης Ανατολής
- Πέραν όμως του Ισραήλ ο Τούρκος πρόεδρος “ρίχνει γέφυρες” και με χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, ενώ ενισχύεται ανοιχτά και από τα ΗΑΕ. Θα πρέπει να ανησυχούμε;
Δεν νομίζω ότι πρέπει να ανησυχούμε γιατί η Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα θα τηρούν τις δεσμεύεις τους στο ακέραιο απέναντι στην Ελλάδα. Άλλωστε οι δυο χώρες αυτές θεωρούν το Ιράν Νο 1 εχθρό τους σε αντίθεση με την Ελλάδα με θεωρεί την Τουρκία Νο 1. Εδώ είναι η διαφορά στο τρόπο προσέγγισης.
Επιπρόσθετα, οι δυο αραβικές χώρες του κόλπου έχουν εμπλακεί στον βάλτο της Υεμένης εδώ και 5 χρόνια και αιμορραγούν από την σύγκρουση αυτή με τους Χούθι που στηρίζονται από το Ιράν, συνεπώς εκτιμώ ότι η προσέγγιση του Αλ Ριάντ και Αμπο Νταμπί προς την Τουρκία έχει σχέση με το θέμα των Χούθι, που απειλούν καθημερινά και τις δυο χώρες και τις πετρέλαιο-παραγωγικές εγκαταστάσεις τους.
Επίσης, υπάρχει επιθυμία από τις δυο αραβικές χώρες αυτές να ελέγχουν μετοχές πολλών τουρκικών εταιριών κυρίως των αμυντικών βιομηχανιών, προκειμένου να επηρεάζουν σταδιακά το κέντρο λήψης αποφάσεων στη Τουρκία. Επιπρόσθετα, η μη ουσιαστική εμπλοκή της Αθήνας αφήνει πολλά περιθώρια στην Τουρκία να επεκταθεί στο αραβικό κόσμο.
-Μετά τις τελευταίες εξελίξεις με τον East Med και την απογοητευτική στάση των ΗΠΑ στο θέμα, τι προβλέπετε για την συνέχεια με δεδομένη και τη σιωπή του Τελ Αβίβ;
Φαίνεται ο αγωγός East Med να αλλάζει σχέδιο πορείας. Η μη εκπόνηση μελέτης βιωσιμότητας παρά τα πολλά λεφτά που ξοδεύτηκαν για γενικές μελέτες επιβεβαιώνει την αλλαγή σχεδίου πορείας.
Η αρνητική στάση των ΗΠΑ στο θέμα του αγωγού East Med δεν σημαίνει κατάργηση της ιδέας διότι οι Ισραηλινοί αντιλαμβάνονται ότι ως εναλλακτική λύση έχουν δύο προτάσεις για να μεταφέρουν το φυσικό τους αέριο προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η πρώτη είναι γνωστή σε όλους όπου η Κύπρος αποτελεί κομβικό σημείο, γιατί περνάει ο αγωγός από Ισραήλ, Κύπρο και Τουρκία με χαμηλότερο κόστος κατασκευής, σε σύγκριση με το πρώτο σχέδιο μέσω θάλασσας.
Η δεύτερη πρόταση επιτρέπει την σύνδεση του Ισραηλινού φυσικού αερίου με τον αραβικό αγωγό που ξεκινάει από την Αίγυπτο και περνάει Ιορδανία, Συρία, Λίβανο και Τουρκία. Ίσως για αυτό οι ΗΠΑ εξαίρεσαν την μεταφορά του ισραηλινού φυσικού αεριού στον Λίβανο από τις κυρώσεις του νόμου Σιζάρ (Caesar Act). Επιπλέον, ο Άσαντ είναι διατιθέμενος να συνδράμει στην μεταφορά του ισραηλινού φυσικού αερίου από το έδαφος της χώρας προς την Τουρκία με αντάλλαγμα την παραμονή του στην εξουσία.
