Για την πειρατεία όπως διαμορφώνεται στον 21ο αιώνα, αλλά και για την περιπέτεια του Έλληνα ναυτικού, γράφει και αναλύει ο Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α), Παπανικολόπουλος Νικόλαος.
«Πρώτες πρωινές ώρες στις 4-11-2019, το υπό Ελληνική σημαία δεξαμενόπλοιο "Έλκα Αριστοτέλης" Νηολογίου Πειραιά 11217, το οποίο βρίσκονταν ελλιμενισμένο στο αγκυροβόλιο Lome Togo, στο Τόγκο της Δυτικής Αφρικής, δέχθηκε ένοπλη επίθεση με συνέπεια την απαγωγή τεσσάρων, εκ των 24 μελών του πληρώματος του, ο ένας είναι Έλληνας υπήκοος, οι δύο υπήκοοι Φιλιππίνων και ένας υπήκοος Γεωργίας. Αμέσως μόλις έγινε γνωστό το περιστατικό το Αρχηγείο του Λιμενικού Σώματος ενημέρωσε τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Εξωτερικών. Από την πρώτη στιγμή ενημερώθηκε ο Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, κύριος Γιάννης Πλακιωτάκης, ο οποίος και έδωσε εντολή στις αρμόδιες Διευθύνσεις του ΥΝΑΝΠ να παρακολουθούν στενά το θέμα σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών και τη διαχειρίστρια εταιρεία».
Πολλές ειδήσεις, ανάλογες με αυτή, χρόνια τώρα, περνούσαν απαρατήρητες και συνήθως μόνο σε ναυτιλιακά ειδησεογραφικά sites. Όμως, το γεγονός ότι το παραπάνω συμβάν (πειρατεία) αφορά και πλοίο υπό Ελληνική σημαία και ένας από τους απαχθέντες* (ομήρους) είναι Έλληνας, έτυχε ευρείας δημοσιότητας σε πολλά ελληνικά ΜΜΕ.
Η πειρατεία στη θάλασσα, ένα φαινόμενο που εμφανίστηκε αιώνες προ Χριστού, και σχεδόν την είχαμε ξεχάσει στον 20ο αιώνα, άρχισε να προβληματίζει τη Διεθνή Κοινότητα, στις αρχές του 21ου αιώνα, καθώς αποτελεί κίνδυνο για το παγκόσμιο εμπόριο, πλήττει τη διεθνή οικονομία, παρεμποδίζει την ελεύθερη ναυσιπλοΐα και πάνω από όλα αυτά θέτει σε κίνδυνο τη ζωή και την ασφάλεια χιλιάδων ναυτικών.
Οι μεμονωμένες ανοργάνωτες επιθέσεις του παρελθόντος εξελίχτηκαν σε οργανωμένη εγκληματική δραστηριότητα ευρείας κλίμακας που προκαλεί στην παγκόσμια οικονομία, ετησίως, ζημιές πάνω από 10 δις $. Η Διεθνής Κοινότητα προσπαθεί να αντιμετωπίσει το θέμα σοβαρά αλλά όχι αποτελεσματικά.
Μετά το 2001 και μέσα σε λίγα χρόνια το πειρατικό φαινόμενο εξελίχθηκε από μεμονωμένες ανοργάνωτες επιθέσεις σε οργανωμένη εγκληματική δραστηριότητα ευρείας κλίμακας. Αποτελεί πλέον μια σοβαρή διεθνή απειλή με κύρια χαρακτηριστικά της τη διευρυνόμενη και βίαιη δράση πειρατικών ομάδων, που χρησιμοποιούν όλο και πιο εξελιγμένα όπλα, ευέλικτες επιχειρησιακές τακτικές και αποτελεσματικές μεθόδους.
Η πειρατεία του 21ου αιώνα, είναι «αναβαθμισμένη» ποιοτικά, ποσοτικά και γεωγραφικά.
Σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (International Maritime Organization - IMO), η πλειοψηφία των περιστατικών πειρατείας, παρουσιάστηκε αρχικά στην Ανατολική Αφρική (Σομαλία, Κένυα, Τανζανία, Μοζαμβίκη), με τάση μεγάλης συγκέντρωσης στη Σομαλία και στον Κόλπο του Άντεν και στη συνέχεια στη Δυτική Αφρική (Νιγηρία, Γκάνα, Τόγκο, Μπενίν) με μεγάλη τάση στον Κόλπο της Γουινέας.
Σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Ναυτιλιακού Γραφείου (International Maritime Bureau - IMB), ενδεικτικά για το 2011, εκδηλώθηκαν 439 πειρατικές επιθέσεις, 802 ναυτικοί κρατήθηκαν όμηροι, 10 απήχθηκαν και 8 θανατώθηκαν.
Οι απλές μορφές πειρατείας εκτυλίσσονται συνήθως σε λιμάνια ή σε αγκυροβόλια. Οι πειρατές χρησιμοποιώντας σύγχρονο οπλισμό και μικρά ταχύπλοα σκάφη επιτίθενται στο πλοίο, αφαιρούν χρήματα, πολύτιμα αντικείμενα και φεύγουν.
Άλλες μορφές πειρατείας, κυρίως στην ανοιχτή θάλασσα, χαρακτηριζόμενες ως υψηλού κινδύνου και μεγάλης απόδοσης, απαιτούν μεγάλη οργάνωση, συντονιστικό κέντρο στην ξηρά και εμπλοκή-συνεργασία πολλών. Αυτές αφορούν :
Κλοπή του φορτίου, μέσω μεταφόρτωσής του σε άλλο πλοίο.
Κλοπή πλοίου και φορτίου μέσω αλλαγής σημαίας και ονόματος πλοίου.
Απαίτηση λύτρων, κρατώντας ομήρους από το πλήρωμα.
Επίσημοι ορισμοί της πειρατείας και του πειρατικού πλοίου, δίνονται από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, στα άρθρα 101 και 103 αντίστοιχα, της Σύμβασης των Η.Ε. (1982) "Για το Δίκαιο της θάλασσας" (United Nations Convention on the Law of the Sea - UNCLOS), την οποία η Ελλάδα, έχει επικυρώσει, από τον Ιούνιο του 1995, με το Νόμο 2321.
Για την αντιμετώπισή της ασχολούνται Διεθνείς Οργανισμοί και φορείς όπως, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε), η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε), το ΝΑΤΟ, ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (International Maritime Organization - IMO), το Διεθνές Ναυτιλιακό Γραφείο (International Maritime Bureau - IMB) κ.α
Για την αντιμετώπισή της στα ανοικτά των ακτών της Σομαλίας, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ προχώρησε στη λήψη σειράς αποφάσεων από το 2008 μέχρι και το 2014. Αρκετά κράτη, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία κ.α, απέστειλαν ναυτικές δυνάμεις για την αντιμετώπισή της. Στα πλαίσια αυτά, με πρωτοβουλία των ΗΠΑ, συγκροτήθηκε η Ομάδα Επαφής για την Καταπολέμηση της Πειρατείας Ανοικτά των Ακτών της Σομαλίας (Contact Group on Piracy off the Coast of Somalia - CGPCS).
Στην ίδια περιοχή, μέχρι και σήμερα, επιχειρεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, αναπτύσσοντας δράση με την αποστολή EU NAVFOR Somalia – Operation Atalanta . Η Ελλάδα, είχε αναλάβει τη διοίκηση της Επιχείρησης “Αtalanta” από το Δεκέμβριο 2008 μέχρι τον Απρίλιο 2009, στην οποία συμμετείχαν οι φρεγάτες «Ύδρα» και «Ψαρά».
Από την Ευρωπαϊκή Ένωση, υιοθετήθηκε, κατά τη διάρκεια της ελληνικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ (Ιούνιος 2014), η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (European Maritime Security Strategy), μια από τις πτυχές της οποίας αφορά και στην πειρατεία.
Παράλληλα, η διεθνής Ναυτιλία αναπροσαρμόζει, συνεχώς, τις ενέργειες της, ως προς τη λήψη μέτρων αυτοπροστασίας των πλοίων. Ο συναφής Οδηγός Βέλτιστων Πρακτικών Διαχείρισης (Best Management Practices Version 5 – BMP5) ανανεώθηκε για τελευταία φορά τον Ιούνιο του 2018.
Η διάθεση ιδιωτών ένοπλων φρουρών στα εμπορικά πλοία, ως μέσου αντιμετώπισης της πειρατείας, εφαρμόστηκε αρχικά στα Βρετανικά πλοία. Στην Ελλάδα, το Μάρτιο 2012, δημοσιεύτηκε ο Νομός 4058/2012 «Παροχή υπηρεσιών ασφαλείας από ένοπλους φρουρούς σε εμπορικά πλοία» και ήδη εφαρμόζεται και στα υπό ελληνική σημαία πλοία που εκτελούν πλόες σε περιοχές όπου σύμφωνα με τον Ο.Η.Ε και τον IMO είναι σε έξαρση οι πειρατείες. Όμως, αυτό το μέτρο αυτοπροστασίας των πλοίων δεν αποτελεί πανάκεια. Είναι μια αποσπασματική λύση ανάγκης που δε μπορεί να υποκαταστήσει την κατά γενική ομολογία απαραίτητη σφαιρική και συνεκτική πολιτική οριστικής αντιμετώπισης της πειρατικής απειλής.
Στο πλαίσιο αυτό η ναυτιλιακή κοινότητα με πρωτοπόρο την Ένωση Ευρωπαίων Εφοπλιστών (ECSA - European Community Shipowners Association) προωθεί την πρόταση χρησιμοποίησης ένοπλων στρατιωτικών μονάδων, ζητώντας από τις αρχές Οκτωβρίου 2019, η Ευρωπαϊκή Ένωση να αντιδράσει για τον Κόλπο της Γουινέας με «Συνταγή Σομαλίας».
***
Στις μέρες μας, δυο επικίνδυνες και ασύμμετρες απειλές, διεθνούς εμβέλειας, είναι σε έξαρση. Η τρομοκρατία και η θαλάσσια πειρατεία. Και δεν χρήζει ειδικής ανάλυσης το γεγονός ότι και οι δυο, εκπορεύονται από χώρες στις οποίες επικρατούν συρράξεις, εμφύλιοι πόλεμοι και φτώχεια. Δηλαδή καταστάσεις, οι οποίες δυστυχώς δεν ενόχλησαν τη Διεθνή Κοινότητα αυτές καθαυτές αλλά τα αποτελέσματα τους.
Για να εκλείψουν όμως τα αποτελέσματα - τρομοκρατία και πειρατεία - πρέπει πρώτα - πρώτα η Διεθνής Κοινότητα να ενδιαφερθεί να εξαλείψει τις γενεσιουργές αιτίες τους.
Αλεξανδρούπολη Νοέμβριος 2019
ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)
*Ευχή όλων, να έχει αίσιο τέλος η ομηρία των τεσσάρων μελών του πληρώματος.
