Η Κύπρος δεν είναι καθόλου τυχαίο που αποκαλείται και Νήσος των Αγίων αφού στο νησί μας γεννήθηκαν, έδρασαν και μαρτύρησαν πολλοί γνωστοί και άγνωστοι, ίσως, άγιου της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Σε ολόκληρο το νησί σήμερα συναντούμε επιβλητικούς και μεγάλους ναούς αλλά και πανέμορφα εξωκλήσια. Παράλληλα, όμως, συναντάμε και ναούς από την βυζαντινή περίοδο τεράστια ιστορικής και αρχαιολογικής σημασίας αλλά και ναούς πραγματικά έργα τέχνης τόσο στις ελεύθερες όσο και στις κατεχόμενες περιοχές.
Το καλοκαίρι όμως που όλοι είμαστε πιο χαλαροί είναι μια καλή περίοδος να ανακαλύπτουμε άγνωστα μέρη και περιοχές της χώρας μας. Ήξερες ότι στην Κύπρο υπάρχουν εκκλησίες κρυμμένες μέσα σε σπήλαια; Εμείς, ψάξαμε και συγκεντρώσαμε 8 τέτοια σπήλαια-εκκλησίες αλλά υπάρχουν και άλλα που είναι είτε λαξευμένοι τάφοι αγίων της εκκλησίας είτε δεν υπάρχουν μέχρι σήμερα τεκμηριωμένες μαρτυρίες.
Οι 8 σχεδόν άγνωστες εκκλησίες κρυμμένες μέσα σε σπήλαιο που ωραίο θα ήταν να τις ανακαλύψεις.
ΛΕΥΚΩΣΙΑ
Εκκλησία Παναγίας Χρυσοσπηλιώτισσας
Κάτω Δευτερά, Λευκωσία
Η γνωστότερη εκκλησία της Κύπρου που βρίσκεται μέσα σε σπήλαιο είναι αυτή της Παναγίας Χρυσοσπηλιώτισσας στην Κάτω Δευτερά της επαρχίας Λευκωσίας. Το Σπήλαιο της Παναγίας Χρυσοσπηλιώτισσας είναι λαξευμένο σε απόκρημνο βράχο σε ύψος 40 περίπου μέτρων στην αριστερή όχθη του ποταμού Πηδιά. Το σπήλαιο λειτούργησε στο παρελθόν (γύρω στον 8ον — 9ον αιώνα), ως ασκητήριο με μικρό αριθμό μοναχών, το οποίο μετά από χρόνια ξεχάστηκε. Εκκλησιαστικά ανήκει στον Ιερό Ναό Αγ. Νικολάου Κάτω Δευτεράς της Μητρόπολης Ταμασού και Ορεινής. Η ονομασία του ασκητηρίου οφείλεται στην εύρεση της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας, η οποία σύμφωνα με την παράδοση βρέθηκε με θαυμαστό τρόπο μέσα στο σπήλαιο. Από τότε το σπήλαιο ονομάστηκε «χρυσό σπήλαιο» και το εικόνισμα της Παναγίας, «Χρυσοσπηλιώτισσα».
Το σπήλαιο εορτάζει την Κοίμηση της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου και θεωρείται η μεγαλύτερη πανήγυρις σε έκταση και διάρκεια.
Ξωκλήσι Όσιου και Προφήτη Αββακούμ
Φτερικούδι, Λευκωσία
Το ξωκλήσι του θαυματουργού Όσιου και Προφήτη Αββακούμ βρίσκεται στο δυτικό άκρο της κοινότητας. Εκεί παλαιότερα ήταν κτισμένο ένα χωριό που ονομαζόταν Καλαμιθάσα. Το χωριό αυτό καταστράφηκε το 1575 από τους Τούρκους, οι κάτοικοι εκδιώχθηκαν και στη συνέχεια μετοίκησαν στην περιοχή που σήμερα βρίσκεται το Φτερικούδι. Το ξωκλήσι του Όσιου Αββακούμ κτίστηκε το 1989 από τον οικονόμο Ανδρέα Πουμπουρή και πολλούς άλλους δωρητές. Την ίδια χρονιά και συγκεκριμένα στις 15 Ιουλίου του 1989 βρέθηκαν το ασκητήριο και ο τάφος με το λείψανο του Αγίου σε μια σπηλιά. Αξίζει να γνωρίζουν οι προσκυνητές πως η πρόσβαση στον τάφο του Αγίου είναι εύκολη αλλά και πως είναι ανοιχτός καθημερινά. Η εκκλησία του Οσίου Αββακούμ ακολουθεί την αρχιτεκτονική της εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού του Αγιασμάτι. Κάτω από τη σημερινή εκκλησία βρίσκονται τα ερείπια της παλιάς εκκλησίας του Οσίου που καταστράφηκε το 1575 από τους Τούρκους.
ΛΕΜΕΣΟΣ
Σπήλαιο Όσιου Βαρνάβα και Απόστολου Τίμωνα
Βάσα Κοιλανίου, Λεμεσός
Λίγο πιο έξω από το χωριό Βάσα Κοιλανίου, σαν παίρνεις το δρόμο προς βορρά, πρώτα θα συναντήσεις το σπήλαιο του Όσιου Βαρνάβα και μετά το σπήλαιο του Απόστολου Τίμωνα, του 1ου αιώνα μ.Χ, λαξευμένο σε σχήμα σταυρού και αφιερωμένο στον Απόστολο Τίμωνα τον Κύπριο, που τον γιορτάζουμε στις 28 Ιουλίου.
Μονή Αγίου Γεωργίου των Σπηλαίων
Ερήμη, Λεμεσός
Πρόκειται για το μοναστήρι που δημιουργήθηκε γύρω από μια μεγάλη σπηλιά, που οι ντόπιοι το ήξεραν ανέκαθεν ως «το σπήλαιο τ’ Αϊ Γιωρκού». Παλαιότερα οι κάτοικοι της Ερήμης διατηρούσαν εικονίσματα στο σπήλαιο και καντηλάκια. Όταν κάποιοι θέλησαν να απομακρύνουν τα χώματα από το σπήλαιο, ώστε να έχουν πιο εύκολα πρόσβαση σε αυτό οι πιστοί, διαπίστωσαν ότι στο βάθος υπήρχε δάπεδο και κόγχη λαξευτή από ανθρώπινο χέρι, που μαρτυρούσε την ύπαρξη παλαιότερου ναού.
Σπήλαιο Παναγίας Χρυσοσπηλιώτισσας
Τραχώνι, Λεμεσός
Πρόκειται για ένα κατανυκτικό σπήλαιο - εξωκλήσι στην κορυφή ενός χαμηλού ασβεστολιθικού υψώματος, το οποίο είναι αφιερωμένο στην Παναγία. Η ταπεινότητα του χώρου αλλά και η έντονα θαυματουργή παρουσία της Παναγίας, μέσω της εικόνας Της, έχει καταστήσει το σπήλαιο Της σε τόπο προσκυνήματος για χιλιάδες πιστούς, των οποίων τα μικρά παιδιά αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας.
ΠΑΦΟΣ
Σπήλαιο Αγίων 318 Πατέρων
Αρχιμανδρίτα, Πάφος
Το σπήλαιο των Αγίων 318 Πατέρων είναι επισήμως αναγνωρισμένο απο την εκκλησία της Κύπρου και μάλιστα περιλαμβάνεται και στους σχετικούς οδικούς χάρτες για προσκηνύματα. Το Σπήλαιο βρίσκεται πλησίον της εκκλησίας του Αγίου Θεοδοσίου και είναι σκαμμένο σε βράχο. Πρόκειται για το οστεοφυλάκιο του διαλυμένου μοναστηριού. Στο σπήλαιο αυτό βρίσκονταν κατά την παράδοση 318 κάρες (κρανία) και λέγεται ότι ανήκουν στους Αγίους Πατέρες οι οποίοι ήλθαν στη Κύπρο από τη Συρία ζητώντας καταφύγιο από τους διωγμούς. Τελικά η φυγή τους στη Κύπρο βρήκε τραγικό τέλος αφού κατασφάχτηκαν και μαρτύρησαν από άπιστους που κατοικούσαν στην περιοχή. Στο σπήλαιο σώζονται σήμερα μερικές από τις τοιχογραφίες που το κοσμούσαν, όπως του αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου και του αγίου Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου. Τα δύο χωριά Πάνω και Κάτω Αρχιμανδρίτα πήραν την ονομασία τους από αυτούς τους Αγίους 318 Πατέρες που μαρτύρησαν και τάφηκαν εκεί τους οποίους ονομάζουν Αρχιμανδρίτες γι ‘αυτό και η ονομασία Αρχιμανδρίτα.
ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ
Σπήλαιο των Αγίων Σαράντα
Πρωταράς, Αμμόχωστος
Το εκκλησάκι των Αγίων Σαράντα είναι για το Δήμο Παραλιμνίου ένα ‘’θαύμα της φύσης’’ εφόσον είναι μια μεγάλη φυσική σπηλιά που βρίσκεται στο όρος Φανού. Μια σπηλιά με λευκό και γαλανό χρώμα μέσα στο κούφωμα του βουνού αφιερωμένη στους Αγίους Σαράντα λόγω της συσχέτισης των σαράντα σταλακτιτών που έσταζαν από την οροφή με τους Αγίους. Στο εσωτερικό της σπηλιάς είναι μια υποτυπώδης Αγία Τράπεζα και σποραδικές εικόνες Αγίων. Οι επισκέπτες αναπάσα στιγμή μπορούν να επισκεφθούν το εξωκλήσι εφόσον είναι πάντοτε ανοικτό.
Αγία Θέκλα
Σωτήρα Αμμοχώστου
Η Αγία Θέκλα είναι ένα παρεκκλήσι που βρίσκεται μερικά χιλιόμετρα δυτικά της Αγίας Νάπας στα σύνορα μεταξύ της Αγίας Νάπας και του Δήμου Σωτήρας. Πιστεύεται ότι υπήρχε αρχαίος συνοικισμός ή νεκροταφείο στο μέρος αυτό. Στα δυτικά του παρεκκλησίου υπάρχουν ενδείξεις ότι λειτουργούσαν λατομεία. Η κατακόμβη της Αγίας Θέκλης (δεν είναι κατακόμβη με τη κυριολεξία της λέξης), είναι μια σπηλιά ή τάφος λαξεμένος σε πέτρα όπου υπάρχει εικόνισμα της Αγίας. Πιστεύεται πως το 1571 ο Τούρκος Στρατηγός Πιελέ Πασάς αποβιβάστηκε εκεί με στρατό και βάδισε εναντίον της Αμμοχώστου όπου βοήθησε τον Στρατηγό Μουσταφά στην πολιορκία της πόλης.
