'Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδὲ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ· πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ”.
Αυτή η φράση του Αποστόλου Παύλου στην προς Γαλάτας επιστολή περικλείει την βάση της χριστιανικής νοοτροπίας απέναντι στους πρόσφυγες και γενικά απέναντι στο διαφορετικό.
Πρώτος πρόσφυγας άλλωστε ο ίδιος ο Κύριος μας κάτι που επισημαίνουν συνήθως οι περισσότεροι εκ των ποιμένων της Εκκλησίας μας κατά τα Χριστουγεννιάτια μηνύματά τους.
Με αφορμή την σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων ενδιαφέρον έχει να δούμε την στάση της Εκκλησίας όπως αυτή αποτυπώνεται από τα εκκλησιαστικά κέντρα της Αθήνας, του Φαναρίου, αλλά και του Βατικανού. Δηλαδή των τριών πόλων που αντάμωσαν στην Λέσβο προ 3 ετών για να συμπαρασταθούν στους πρόσφυγες εκεί.
Όσον αφορά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο η στάση για το μεταναστευτικό κατατέθηκε δια του Μητροπολίτου Γαλλίας Εμμανουήλ στο Διαθρησκειακό Συνέδριο με θέμα «Από τη Διαθρησκειακή και Διαπολιτισμική Συνεργασία στην Ανθρώπινη Αλληλεγγύη», χθες το πρωί.
Το συνέδριο πραγματοποιείται στην πρωτεύουσα της Αυστρίας από τον Ηγέτη των Μουσουλμάνων του Καυκάσου, Σεΐχη Allaahshukur Padhazade. Συνδιοργανωτές είναι ο Διαθρησκευτικός Οργανισμός KAICIID, του οποίου μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου είναι ο Μητροπολίτης Γαλλίας, η Πρεσβεία του Αζερμπαϊτζάν στην Αυστρία, το Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Γενεύης και το Διεθνές Διαθρησκευτικό και Διαπολιτισμικό Κέντρο του Μπακού.
Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Μητροπολίτη, στενού συνεργάου του Οικουμενικού Πατριάρχου, ο ρόλος της διαπολιτισμικής και διαθρησκειακής συνεργασίας πρέπει να διαφωτίσει τις νεότερες γενιές στην προοπτική της διατήρησης της πολιτιστικής και πνευματικής κληρονομιάς.
“Πράγματι, η ανθρωπιστική κρίση που αντιμετωπίζουμε σήμερα, η οποία έχει αναγκάσει τους μετανάστες να εγκαταλείψουν τους πολέμους και άλλες απειλές με κατέυθυνση προς την Ευρώπη, πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα, όχι μόνο για την Ευρωπαϊκή Ένωση ή τη Μέση Ανατολή, αλλά και για τη διεθνή κοινότητα στο σύνολό της. Πρέπει να συνεργαστούμε για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Εκτός από την τραγική, συχνά θανατηφόρα, πραγματικότητα των ανθρώπων που συμμετέχουν στην παράνομη μετανάστευση, τα εγκληματικά δίκτυα κάνουν περιουσίες από την ατυχία των πιο ευάλωτων. Αυτό είναι αφόρητο. Έχουν προταθεί διάφορες λύσεις, συμπεριλαμβανομένων πρωτοβουλιών για τη βελτίωση της συνεργασίας των χωρών που αποτελούν την πηγή αυτής της μετανάστευσης. Αυτό, ωστόσο, είναι μια μακρά διαδικασία που απαιτεί επίσης ισχυρή δράση ενάντια στη βία που πολύ συχνά συνοδεύει αυτές τις επιχειρήσεις, καθώς και τη διαχείριση των εθνικών συνόρων. Έτσι, η προοπτική μας στα θέματα μετανάστευσης δεν πρέπει να περιορίζεται στα σύνορα της Ευρώπης, αλλά πρέπει να είναι ανοιχτή στο πλήρες φάσμα των ενεργειών για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Η διαθρησκειακή συνεργασία θα πρέπει να αποτελεί μέρος της προσέγγισής μας σε αυτό το επείγον ζήτημα. Η ανταπόκριση στην πρόκληση της μετανάστευσης θα απαιτήσει ευθύνες, συλλογική δράση, υποστήριξη και βοήθεια προς τους πρόσφυγες, συνεργασία με τις εμπλεκόμενες χώρες, αντιμετώπιση των αιτιών των πολέμων που προκαλούν μετανάστευση, δημιουργία και εφαρμογή αναπτυξιακών πολιτικών και εξασφάλιση της ειρήνης. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούμε να εξυπηρετήσουμε πρόσφυγες και μετανάστες που εκτίθενται σε φυλετική και θρησκευτική μισαλλοδοξία, επιθετικότητα ή ακόμα και εθνοκάθαρση” ανέφερε ο Μητροπολίτης Γαλλίας.
Στην συνέχεια αναφέρθηκε στην αλληλεγγύη, ως κοινωνική αρετή και αναφέρθηκε επίσης στην ανησυχία μας για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τα ανθρώπινα δικαιώματα ή την κοινωνική δικαιοσύνη.
Ποια η στάση της Εκκλησίας της Ελλάδας
Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα δοκιμάζεται έντονα από την αυξανόμενη προσφυγική ροή. Η κυβέρνηση που ούτως ή άλλως δεν διαχειρίζεται τα απλά πράγματα σωστά δεν θα μπορούσε παρά να πελαγώσει στα σύνθετα.
Και για αυτό έχει ακουμπήσει στην Εκκλησία. Την βλέπει βέβαια σαν έναν κοινωνικό οργανισμό, αλλά παρόλα αυτά η ίδια η Εκκλησία έχει καταφέρει με τις κοινωνικές δομές της να αντιμετωπίσει όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερα τα κύματα των μεταναστών στην ελληνική επικράτεια.
Η Αρχιεπισκοπή Αθηνών μάλιστα έχει υιοθετήσει εξολοκλήρου το hot spot στη Σάμο.
Ποικίλες είναι και οι δράσεις της εκκλησιαστικής φιλανθρωπικής οργάνωσης “Αποστολή”.
Πάντως ενδιαφέρον έχει η θέση της Εκκλησίας για τις διαστάσεις που έχει λάβει το προσφυγικό ζήτημα. Θέση εκπεφρασμένη από τον ίδιο τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο επανειλημμένως.
Πέρυσι στο περιθώριο εκδήλωσης απονομής του τίτλου «Δικαίου των Εθνών» του Ινστιτούτου και Μουσείου Ολοκαυτώματος «Γιαντ Βασέμ» στον κ. Νταραρά για την διάσωση του κ. Σαμ Λεβη, ο Αρχιεπίσκοπος μιλώντας για το προσφυγικό ζήτημα ανέφερε πως «όσοι σπουδάσαμε στη Γερμανία, επισκεφτήκαμε το Νταχάου και το Άουσβιτς και νιώσαμε φρίκη. Έτσι και τώρα με όλους αυτούς τους ανθρώπους που έρχονται από τη Μέση Ανατολή. Μας κάνει να αναρωτηθούμε, άραγε όλοι αυτοί φεύγουν από εκεί για να έρθουν εκδρομή στην Ελλάδα; Έτσι, από μόνοι τους ξεκίνησαν; Όχι. Βομβαρδίστηκαν και η ανάγκη τους έκανε να τρέξουν να σωθούν. Και ποιοι τους βομβάρδισαν; Όλοι αυτοί που τώρα τους βάζουν σύρματα»
Αλλά και παλιότερα σε συνέντευξή του μιλώντας μεταξύ άλλων για το Ισλάμ και το προσφυγικό ζήτημα είπε:
“Ο μουσουλμανικός λαός πάντοτε είναι προκατειλλημένος και τους καλλιεργούν προς τα εκεί διάφοροι ιδεολόγοι ότι δεν τελείωσαν ακόμη οι Σταυροφορίες όταν υπέφεραν από την Καθολική Δύση, αλλά τώρα οι Σταυροφορίες έχουν διαφορετικό χρώμα”.
Ενώ αναρωτήθηκε ποιοι και γιατί βομβάρδισαν όλους αυτούς τους πρόσφυγες για να φτάσουν στα μέρη μας
Την ασύγκριτη βοήθεια της εκκλησίας στο προσφυγικό κατέγραψε πολύ εύστοχα ένα ρεπορτάζ της εκκλησιαστικής τηλεόρασης 4Ε.
https://www.youtube.com/watch?v=T5yoyy-VX28
Τι έλεγε ο Χριστόδουλος
Ενδιαφέρον έχει και το τι έλεγε για το προσφυγικό ζήτημα ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος. Το 2003 λοιπόν σε ομιλία του στο Β` Ιερατικό Συνέδριο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών με θέμα «Ποιμαντική των οικονομικών μεταναστών» είχε θέσει τις βασικές αρχές ποιμαντικής διακονίας προς τους ξένους.
“Για μάς τους Έλληνες Ορθοδόξους η στάση μας απέναντι στον ξένο προσδιορίζεται από μια διπλή κληρονομιά: την κληρονομιά της Αρχαίας Ελλάδος και την κληρονομιά της χριστιανικής ορθόδοξης πίστης μας. O ελληνικός πολιτισμός φημίζεται για την αντίληψή του για τον ξένο, τον ικέτη, την φιλοξενία και την ασυλία. O ξένος είναι φίλος και ο ικέτης είναι πρόσωπο ιερό. O ξένος είναι προστατευόμενος του «Ξενίου Διός», και ο ικέτης προστατευόμενος του «Ικεσίου» ή «Iκετησίου Διός». Tην ιερότητα του ξένου ενισχύει η αρχαία ελληνική πίστη ότι πολλές φορές οι θεοί περιέρχονται με την μορφή ξένου τις πόλεις, για να ελέγξουν αυτοπροσώπως σε ποιές από αυτές επικρατεί η ευνομία και η θεοσέβεια και σε ποιές υπάρχει «ύβρις» και αθεοφοβία. O νόμος προέβλεπε ακόμη και δίωξη εναντίον των πολιτών που παρέβαιναν το ιερόν καθήκον της φιλοξενίας και της ασυλίας, τις γνωστές «δίκες κακοξενίας». Είναι γνωστό τέλος ότι στην φροντίδα των ξένων συμμετείχε και αυτό που σήμερα θα λέγαμε κοινωνία των πολιτών, πρωτοβουλίες δηλαδή και συσπειρώσεις και αδελφότητες πολιτών, που είχαν ως σκοπό τους την φιλοξενία και είναι γνωστές με τα ονόματα «ξένιοι» ή «φίλοι των ξένων», διατηρούσαν δε και ειδικό κοινό ταμείο για την κάλυψη των εξόδων φιλοξενίας.
Η χριστιανική μας κληρονομιά είναι ριζοσπαστικότερη. Ο Χριστός γεννήθηκε ως πρόσφυγας, έζησε ως ξένος, μάς εδίδαξε με την παραβολή του Καλού Σαμαρείτου την αγάπη προς τον πλησίον που ταυτίζεται με τον ξένο, και μάς διεβεβαίωσε με την περιγραφή της Μελλούσης Κρίσεως ότι η στάση μας απέναντι στους ξένους ανάγεται σε αποφασιστικής σημασίας κριτήριο για τη δικαίωση και σωτηρία μας. Στον Χριστιανισμό ο ξένος δεν τίθεται πλέον απλώς υπό την προστασία του Θεού, όπως συμβαίνει στην αρχαία ελληνική θρησκεία με τον Ξένιο Δία: ο ίδιος ο Θεός ταυτίζεται με το πρόσωπο του ξένου!” σχολίαζε.
Σε αντιδιαστολή με όσα συμβαίνουν σήμερα στην Ευρώπη τόνιζε επίσης τότε: “ Χωρίς να έχουμε καμιά πρόθεση αναμίξεως στους διακριτούς ρόλους ανάμεσα στην Εκκλησία και την Πολιτεία, ας μάς επιτραπεί απλώς να αναφερθούμε στην εμπειρία που έχουμε αποκομίσει από την διακονία της Εκκλησίας μας στη βάση: Η εμπειρία αυτή μας διδάσκει ότι η από το 1973 μέχρι σήμερα ακολουθηθείσα από την Ευρωπαϊκή Ένωση πολιτική της «μηδενικής μετανάστευσης» και των κλειστών συνόρων, ούτε τα αίτια της μετανάστευσης ως ηλπίζετο καταπολέμησε, ούτε βεβαίως και την μετανάστευση μπόρεσε να περιορίσει. Τί επέτυχε όμως; Συνέβαλε στην «μετάλλαξή» της νόμιμης μετανάστευσης σε «λαθρομετανάστευση». Προσέφερε το έδαφος για την εμφάνιση και τη δραστηριοποίηση των διακινητών και των δουλεμπόρων. Κατέστησε τους μετανάστες πιο ευάλωτους ή τους έρριξε στα δίχτυα του διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος.Καλλιέργησε σε πολλούς συμπολίτες μας την λανθασμένη αντίληψη ότι κάθε μετανάστης είναι και εγκληματίας. Υπέθαλψε και υποθάλπει με τον τρόπο αυτό αισθήματα ξενοφοβίας, και ρατσισμού, -ευτυχώς όμως στη χώρα μας επί του παρόντος όχι και εκδηλώσεις ξενηλασίας”
Πάπας: μετανάστευση και νέα θεολογία στη Μεσόγειο
Στον αντίποδα ο Πάπας Φραγκίσκος ταξιδεύει στην Νάπολη την Παρασκευή για να λάβει μέρος σε ένα συνέδριο όπου θα παρουσιάσει μια ομιλία με τίτλο «Θεολογία μετά το Veritatis Gaudium στο πλαίσιο της Μεσογείου».
Η εκδήλωση λαμβάνει χώρα μέσα σε μια πρωτοβουλία που φέρνει εμπειρογνώμονες στο τραπέζι για να συζητήσουν τη θεολογία σε σχέση με το σημερινό πλαίσιο στην περιοχή της Μεσογείου που επηρεάζεται από τη μετανάστευση, τη διαπολιτισμικότητα και την ανάγκη διεπιστημονικού και οικουμενικού διαλόγου.
Η εκδήλωση φιλοξενείται από τους Ιησουίτες που διευθύνουν την «Ποντιφική Θεολογική Σχολή της Νότιας Ιταλίας» στη Νάπολη.
Το αποστολικό μήνυμα του Πάπα στο “Veritatis Gaudium” δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2018 και προέβλεπε μεταξύ άλλων νέους κανόνες εκπαίδευσης ενώ καλεί επίσης τα ιδρύματα να αναπτύξουν διαδικασίες για την εκπαίδευση προσφύγων και μεταναστών.
Ο Ιησουίτης π.Pino Di Luccio, είναι ο Κοσμήτορας της Σχολής και μιλώντας στο ραδιόφωνο του Βατικανού είπε ότι το πρόγραμμα για την εκδήλωση προβλέπει μια σειρά παρεμβάσεων που θα φωτίσουν το νέο πλαίσιο στις μεσογειακές χώρες που επηρεάζονται από τη μετανάστευση και τη διαπολιτισμικότητα. Είπε ότι οι ομιλητές θα επικεντρωθούν στη σημαντική συμβολή του διαλόγου μεταξύ των θρησκειών.
Ο Di Luccio είπε ακόμη ότι το πρόσφατο Έγγραφο του Αμπού Ντάμπι για την Ανθρωπιστική Αδελφότητα, που υπογράφεται από τον Πάπα και από τον Μεγάλο Ιμάμη του τεμένους Al-Azhar, θα προσφέρει επίσης σημεία συζήτησης και προβληματισμού.
"Και υποθέτοντας τα κριτήρια του Veritatis Gaudium για την ανανέωση των εκκλησιαστικών μελετών, [ο στόχος είναι] να επεξεργαστεί μια θεολογία για το νέο πλαίσιο της Μεσογείου", είπε.
Ο πατέρας Di Luccio δήλωσε επίσης ότι αναμένει ότι ο ίδιος ο Πάπας, ο οποίος καλεί για διάλογο ως τρόπο οικοδόμησης μιας νέας αδελφικής κοινωνίας, "να μας δείξει πώς αυτός ο διάλογος μπορεί να πραγματοποιηθεί στις θεολογικές σπουδές για να επεξεργαστεί μια νέα θεολογία σε Μεσογειακό πλαίσιο”.
