Στρατηγική ενεργειακής "απορρόφησης" της ΠΓΔΜ έβαλε σε εφαρμογή ο Υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς, σε μια προσπάθεια μετατροπής του τεχνητού κρατιδίου σε "επαρχία" της Ελλάδας. Ριψοκίνδυνη στρατηγική η οποία συμφωνήθηκε στα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
Ετσι, σε τροχιά σημαντικής αναβάθμισης βρίσκονται οι ενεργειακές σχέσεις Ελλάδας – FYROM, με υποδομές που καθιστούν τη χώρα μας παράγοντα - κλειδί για τον ενεργειακό εφοδιασμό του γειτονικού κράτους αλλά και της ευρύτερης περιοχής.
Στα νέα έργα περιλαμβάνεται η κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου από τη Θεσσαλονίκη (Νέα Μεσημβρία) προς τα Σκόπια καθώς και η αναβάθμιση της ηλεκτρικής διασύνδεσης των δύο χωρών, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι προοπτικές τόσο στην εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας όσο και στον τομέα των υγρών καυσίμων.
Επαναλειτουργία του αγωγού που συνδέει τις εγκαταστάσεις των ΕΛΠΕ
Από το 1999 τα Ελληνικά Πετρέλαια ελέγχουν την πλειοψηφία των μετοχών του διυλιστηρίου ΟΚΤΑ της πΓΔΜ το οποίο από το 2002 έχει διασυνδεθεί με το διυλιστήριο των ΕΛΠΕ στη Θεσσαλονίκη μέσω αγωγού μεταφοράς καυσίμων. Όμως τόσο η λειτουργία του διυλιστηρίου (από το 2013) όσο και του αγωγού έχουν διακοπεί και τα ΕΛΠΕ αξιοποιούν έκτοτε τις δεξαμενές χωρητικότητας 350 εκατ. λίτρων καθώς και τους σταθμούς φόρτωσης βυτιοφόρων και βαγονιών που βρίσκονται στις εγκαταστάσεις του διυλιστηρίου για τις ανάγκες της τοπικής αγοράς.
Όπως επισημαίνουν αρμόδιοι παράγοντες του ομίλου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, τα ΕΛΠΕ κατέχουν μερίδιο 75% στην αγορά καυσίμων της πΓΔΜ, διακινώντας ετησίως περισσότερα από 834.000 κυβικά. «Επιπλέον, προσθέτουν, λόγω της σημαντικής αποθηκευτικής δυνατότητας των εγκαταστάσεών της, η ΟΚΤΑ διατηρεί σημαντικά αποθέματα ασφαλείας για την ομαλή και απρόσκοπτη τροφοδοσία της αγοράς σε περιόδους ενδεχόμενης ενεργειακής κρίσης.
Παράλληλα, σε περίπτωση επίτευξης συμφωνίας με την Κυβέρνηση της FYROM για την επαναλειτουργία του αγωγού που συνδέει απευθείας τις εγκαταστάσεις της ΟΚΤΑ με το Διυλιστήριο των ΕΛΠΕ στη Θεσσαλονίκη, τα Σκόπια αναμένεται να αναβαθμιστούν σε περιφερειακό ενεργειακό κόμβο (energy hub), διευκολύνοντας την περαιτέρω διείσδυση του Ομίλου των ΕΛΠΕ στη γειτονική περιοχή του Κοσσόβου και στις αγορές της Νότιας Σερβίας, της Δυτικής Βουλγαρίας και πιθανόν της Αλβανίας».
Κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου
Σε ό,τι αφορά το φυσικό αέριο, το δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης του Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου 2017-2026 του ΔΕΣΦΑ περιλαμβάνει την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου από τη Νέα Μεσημβρία έως τα σύνορα με την πΓΔΜ στο ύψος του Τελωνειακού Σταθμού Ευζώνων. Πρόκειται για αγωγό μήκους 55 χλμ., προϋπολογισμού 49 εκατ. ευρώ, με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2020. Το τμήμα του αγωγού στη γειτονική χώρα προβλέπεται να έχει μήκος 110 km και θα εκτείνεται έως την πόλη Stip.
Ωστόσο για τη διασύνδεση Ελλάδας - πΓΔΜ είχε υποβληθεί στη ΡΑΕ το Μάρτιο 2016 αίτηση χορήγησης άδειας αυτόνομου συστήματος φυσικού αερίου (ΑΣΦΑ) από την εταιρία Windows International, κατά πληροφορίες ρωσικών συμφερόντων, για την κατασκευή αγωγού Νέα Μεσημβρία - Γευγελή.
Ο ΔΕΣΦΑ επισημαίνει ότι τον Οκτώβριο 2016 υπεγράφη Μνημόνιο Κατανόησης για το έργο με την κρατική Εταιρεία Αξιοποίησης Ενεργειακών Πόρων της πΓΔΜ (MER) καθώς και ότι αυτό εντάσσεται στην ενεργειακή στρατηγική που χαράσσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την τροφοδότηση συστημάτων φυσικού αερίου μέσω του Ελληνικού Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς (ΕΣΜΦΑ), ενισχύοντας την ασφάλεια εφοδιασμού της ευρύτερης περιοχής.
Από την άλλη πλευρά στο έγγραφο που κατέθεσε στη διαβούλευση η Windows International, αναφέρει ότι η εταιρία έχει υπογράψει Μνημόνιο Συνεργασίας με την ΠΓΔΜ στις 31 Μαρτίου 2015, ότι η χρηματοδότηση του έργου θα γίνει κατά 100 % από ιδιωτικούς πόρους καθώς και ότι η αίτησή της προηγείται χρονικά εκείνης του ΔΕΣΦΑ.
Όπως ανέφεραν αρμόδιες πηγές της ΡΑΕ στο ΑΠΕ - ΜΠΕ, η Αρχή έχει ζητήσει διευκρινίσεις για επιμέρους χαρακτηριστικά και στοιχεία του σχεδιασμού του έργου, το οποίο έχει προφανή ευρύτερη γεωπολιτική σημασία πέρα από την οικονομική, και θα εξετάσει τις αιτήσεις σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία.
Αναβάθμιση των διασυνδέσεων ηλεκτρισμού
Σε ό,τι αφορά τον ηλεκτρισμό, Ελλάδα και πΓΔΜ διαθέτουν ήδη δύο διασυνδέσεις (Φλώρινα - Μπίτολα και Θεσσαλονίκη - Ντούμπροβο). Οι συζητήσεις που γίνονται αφορούν την την αναβάθμιση της πρώτης διασύνδεσης (Φλώρινα - Μπίτολα), έργο το οποίο σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ πρόκειται να ενταχθεί στο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ευρωπαϊκών Δικτύων του ENTSO-E (είναι το ευρωπαϊκό δίκτυο των διαχειριστών δικτύων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας ως υπό εξέταση (under consideration) έργο, κατόπιν συμφωνίας με τον Διαχειριστή του Συστήματος της ΠΓΔΜ.
Η ΔΕΗ ανακοίνωσε εξάλλου την περασμένη εβδομάδα ότι βρίσκεται σε πολύ προχωρημένο στάδιο για την εξαγορά του Ομίλου EDS, μίας κορυφαίας εταιρείας στον τομέα της εμπορίας και προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας, στη FYROM καθώς παρέχει ηλεκτρική ενέργεια σε μεγάλες βιομηχανίες και επιχειρήσεις με ένα χαρτοφυλάκιο πελατών 320 MW ή το 40% των εταιρειών με περισσότερους από 50 υπαλλήλους.
Η EDS ιδρύθηκε το 2012 και διαθέτει θυγατρικές στη Σερβία, στη Σλοβακία και στο Κόσοβο. Είναι μέλος του Ουγγρικού Χρηματιστηρίου Ηλεκτρικής Ενέργειας (HUPX) και διαθέτει άδειες trading Ηλεκτρικής Ενέργειας στην Σερβία, στο Κόσοβο, στη Κροατία, στη Βουλγαρία και στην Ουγγαρία.
