Ποιος βύθισε το ρωσικό υποβρύχιο Κούρσκ; Tα αναπάντητα ερωτήματα και οι θεωρίες... (βίντεο)

Το K-141 Κουρσκ ήταν ένα ρωσικό πυρηνοκίνητο υποβρύχιο που χάθηκε μαζί με όλο το πλήρωμά του όταν βυθίστηκε στη Θάλασσα του Μπάρεντς στις 12 Αυγούστου του 2000.

Το Κουρσκ, του οποίου το πλήρες όνομα είναι Атомная подводная лодка "Курск" [АПЛ "Курск"] στα ρωσικά, ήταν ένα υποβρύχιο της Επιχείρησης 949A Антей (Αντέι, αλλά και επίσης γνωστό σύμφωνα με το όνομά αναφοράς του στο ΝΑΤΟ, ως υποβρύχιο κλάσης Όσκαρ ΙΙ - Oscar II class).

Το Κουρσκ πήρε το όνομά του από τη Ρωσική πόλη του Κουρσκ στην οποία έλαβε χώρα το 1943 η μάχη του Κουρσκ, η μεγαλύτερη μάχη τεθωρακισμένων στην ιστορία, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν ένα από τα πρώτα σκάφη που ναυπηγήθηκαν μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και τέθηκε σε ενέργεια τον Δεκέμβριο του 1994 εντασσόμενο στον Βόρειο Στόλο του Ρωσικού Ναυτικού.

Το Κουρσκ βρισκόταν στη θάλασσα για πραγματοποίηση άσκησης εκτόξευσης εικονικών τορπιλών εναντίον της ναυαρχίδας Πέτρος ο Μέγας. Τις πρωινές ώρες της 12ης Αυγούστου του 2000, πύραυλοι Κρουζ εκτοξεύτηκαν από το υποβρύχιο σύμφωνα με τον τότε Ρώσο Υπουργό Εθνικής Άμυνας Ίγκορ Σεργκέγιεφ και αναμενόταν αναφορά στις 18:00 ώρα Ρωσίας, αλλά η επαφή υποβρυχίου με το αρχηγείο των επιχειρήσεων της άσκησης δεν έγινε ποτέ.

Λίγες ώρες νωρίτερα όμως στις 07:44 ώρα Ρωσίας (1144 GMT), σεισμογράφοι στη Νορβηγία κατέγραψαν δύο δονήσεις έντασης 2,2 Ρίχτερ και 4,2 Ρίχτερ αντίστοιχα, με χρονική διαφορά μεταξύ τους 2 λεπτά και 15 δευτερόλεπτα. Το σκάφος βυθίστηκε στα 108 μέτρα, περίπου 135 χιλιόμετρα ανοιχτά του Σεβερομόρσκ, στην περιοχή με συντεταγμένες 69° 40′ 0″ N 37° 35′ 0″ E.

Στις 18:00 ώρα Ρωσίας και εφόσον το υποβρύχιο δεν είχε δώσει αναφορά για την έκβαση της αποστολής του, όπως ήταν προκαθορισμένο, λήφθηκαν μέτρα ετοιμότητας των δυνάμεων διάσωσης και σκάφη έσπευσαν να εντοπίσουν το υποβρύχιο. Στις 13 Αυγούστου το υποβρύχιο εντοπίστηκε και αναγνωρίστηκε από Ρωσικά σκάφη στις 18:40 ώρα Ρωσίας.

Το πως βυθίστηκε το πυρηνικό υποβρύχιο των Ρώσων για πολλούς συνεχίζει να είναι μυστήριο. Κάποιοι πάντως στη Ρωσία δείχνουν να είναι βέβαιοι για την απάντηση.

”Το Κούρσκ το βύθισαν οι Αμερικανοί”, είχε γράψει η Pravda αναδημοσιεύοντας ρεπορτάζ της πολωνικής εφημερίδας Wprost.

Η πολωνική εφημερίδα είχε επικαλεστεί στοιχεία που της έδωσε Ρώσος αξιωματούχος, ο οποίος υποστηρίζει ότι “η Ρωσία απέφυγε την κλιμάκωση για να μην οδηγηθούμε σε πυρηνικό πόλεμο”.

Η επίσημη θεωρία θέλει το Κουρσκ να βυθίζεται από έκρηξη τορπίλης του.

Από τις πρώτες ώρες της τραγωδίας τα σενάρια που ήθελαν το Κουρσκ είτε αν έχει τορπιλιστεί ,είτε να έχει συγκρουστεί με άλλο υποβρύχιο είχαν ακουστεί.

Η ίδια θεωρία αναπτύχθηκε επίσης από Γάλλο σκηνοθέτη Jean-Michel Carré στην ταινία "Κουρσκ": "Υποβρύχια σε θολά νερά», (2005).

Σύμφωνα με την ταινία, το ρωσικό υποβρύχιο παρακολουθείτο από δύο αμερικανικά υποβρύχια το «Memphis» και το «Toledo”.Ένα απ΄ αυτά βύθισε το Κουρσκ,σύμφωνα με τη θεωρία.

Φυσικά, η αμερικανική πλευρά απέρριψε τέτοιες θεωρίες. Στο πλαίσιο αυτό, η παρουσία ενός βρετανικού υποβρυχίου του "Splendid" στην περιοχή ξεχάστηκε. Μετά την έκρηξη στο «Κουρσκ» αυτό το υποβρύχιο, πήγε για επισκευές σε βάση του ΝΑΤΟ.

Η διάκριση μεταξύ πληροφοριών και συνομωσιολογίας είναι πάντα δύσκολη σ΄ αυτές τις περιπτώσεις. Ίσως η αλήθεια για το Κουρσκ να είναι αυτή που ανακοινώθηκε. Ίσως όχι. Το βέβαιο είναι ότι ποτέ κανείς δεν θα μπορεί να πει με σιγουριά ότι γνωρίζει τη “πάσα αλήθεια”.

Οι απόπειρες διάσωσης από τους Ρώσους

Στις 14 Αυγούστου ένα σωστικό πλοίο κατέβασε έναν “κώδωνα” για την παροχή οξυγόνου στο υποβρύχιο. Η τυπική διαδικασία διάσωσης θα ήταν το πλήρωμα να ερχόταν στην επιφάνεια με τον “κώδωνα” ή με μια “κάψουλα” που θα κατέβαινε στο υποβρύχιο και θα προσαρμοζόταν στην καταπακτή του.

Στις 15 Αυγούστου , η επιχείρηση καθόδου του κώδωνα στο Κουρσκ, με σκοπό την ανάκτηση ηλεκτρικού και την παροχή Οξυγόνου απέτυχε και μία δεύτερη απόπειρα έγινε αμέσως μετά. Εξαιτίας της πολύ χαμηλής ορατότητας και των κυμάτων ύψους σχεδόν τεσσάρων μέτρων και οι δύο προσπάθειες ήταν ανεπιτυχείς εφόσον οι διασώστες δεν κατάφεραν να προσεγγίσουν με ρομποτικά τηλεκατευθυνόμενο όχημα, μία καταπακτή κινδύνου του Κουρσκ.

Οι Ρωσικές αρχές σκέφτονται το ενδεχόμενο χρήσης φουσκωτών πλωτήρων για τη διάσωση των εγκλωβισμένων στο υποβρύχιο, ενώ η επικοινωνία μέσω ασυρμάτου με το πλοίο που είχε επανακτηθεί τη Δευτέρα 14 Αυγούστου, χάνεται μάλλον εξαιτίας έλλειψης ηλεκτρικού που προήλθε από το κλείσιμο των αντιδραστήρων από μέλη του πληρώματος.

Την επόμενη μέρα, ένα βαθυσκάφος κατόρθωσε να προσεγγίσει το Κουρσκ, αλλά δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει επαφή εξαιτίας καιρού, ισχυρών ρευμάτων και χαμηλής ορατότητας.

Η απόπειρα διάσωσης από Βρετανούς και Νορβηγούς

Η Ρωσία πλέον, συμβουλεύεται ειδικούς του ΝΑΤΟ σε υποβρύχιες διασώσεις και τελικά ζητά τη βοήθεια της Μεγάλης Βρετανίας και της Νορβηγίας για τη διάσωση των επιβαινόντων στο Κουρσκ.

Η Βρετανία στέλνει ένα αεροπλάνο με πλήρωμα και εξοπλισμό καθώς και ένα σκάφος διάσωσης που προσγειώνεται στo Τρόντχαϊμ της Νορβηγίας αργά το βράδυ της Τετάρτης 16 Αυγούστου του 2000. Το Βρετανικό υποβρύχιο LR5, πρόκειται να μεταφερθεί στη Ρωσία το Σάββατο 19 Αυγούστου.

Οι ελπίδες διάσωσης επικεντρώνονται τώρα στο Βρετανικό LR5, που μπορεί να φτάσει σε βάθος 457 μέτρων και στο διμελές πλήρωμα του. Το σχέδιο διάσωσης εκμεταλλεύεται τη δυνατότητα προσκόλλησης του LR5 στην καταπακτή κινδύνου του βυθισμένου προς διάσωση υποβρυχίου και τη μεταφορά στην επιφάνεια ομάδων 16 ατόμων κάθε φορά.

Η επιχείρηση διάσωσης που πρόκειται να λάβει χώρα, περιλαμβάνει συνάντηση Ρώσων δυτών με Βρετανούς και Νορβηγούς διασώστες. Αν καταφέρει να προσκολληθεί σε καταπακτή κινδύνου θα ανασύρονται 15 άτομα σε κάθε διαδρομή.

Στις 18 Αυγούστου οι απόπειρες διάσωσης από πλευράς Ρωσίας συνεχίζονται ανεπιτυχώς. Ρώσοι διασώστες προσεγγίζουν μία καταπακτή ασφαλείας του Κουρσκ, αλλά δεν μπορούν να την ανοίξουν λόγω ζημιών που έχει υποστεί.

Στις 19 Αυγούστου, μία εβδομάδα μετά τις εκρήξεις στο Κουρσκ, καταφθάνει στο σημείο του συμβάντος το Νορβηγικό ανεφοδιαστικό πλοίο Normand Pioneer, που μεταφέρει το Βρετανικό βαθυσκάφος διάσωσης LR5.

Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης νύχτας οι Ρώσοι διασώστες καταβάλλουν προσπάθειες να προσεγγίσουν το Κουρσκ, αλλά αποτυγχάνουν για άλλη μια φορά. Ενώ έχουν καταφέρει να προσκολληθούν σε καταπακτές κινδύνου, αδυνατούν να σφραγίσουν την επαφή.

Στις 20 Αυγούστου, οι Βρετανοί διασώστες συγκεντρώνονται 8 χιλιόμετρα από τη περιοχή όπου βρίσκεται το Κουρσκ και τρεις ώρες αργότερα εμφανίζονται και οι Νορβηγοί. Την ίδια μέρα συγκαλείται ομάδα Αμερικανών μηχανικών, γιατρών και δυτών που θα φτάσουν στο σημείο του ατυχήματος και θα προσπαθήσουν να συνεισφέρουν στην επιχείρηση.

Οι Νορβηγοί δύτες πλησιάζουν τα συντρίμμια του Κουρσκ και λαμβάνουν βίντεο που επιβεβαιώνει τις αρχικές προβλέψεις Ρώσων αξιωματικών, ότι το μεγαλύτερο τμήμα ή όλο το πλήρωμα είναι νεκροί.

Στις 21 Αυγούστου, εννέα μέρες μετά τις εκρήξεις στο Κουρσκ, αναφέρεται πως οι Νορβηγοί δύτες κατάφεραν να ανοίξουν την πίσω καταπακτή του Ρωσικού υποβρυχίου. Σύμφωνα με αυτές τις αναφορές, οι δύτες δεν εντόπισαν σημεία ζωής από το υποβρύχιο. Ωστόσο η αποστολή θα συνεχιστεί και οι δύτες σκοπεύουν να προχωρήσουν στα ενδότερα διαμερίσματα του Κουρσκ, όπου όμως μπορεί να υπάρχουν επικίνδυνα χημικά που προήλθαν από τις εκρήξεις.

Τελικά στις 22 Αυγούστου, οι Νορβηγοί δύτες καταφέρνουν να εισέλθουν στα εσωτερικά διαμερίσματα του Κουρσκ όπου διαπιστώνουν ότι είναι όλα πλημμυρισμένα και επιβεβαιώνεται πως όλοι οι επιβαίνοντες στο Κουρσκ είναι νεκροί.

Μέχρι τις 22 Οκτωβρίου του 2000 οι Νορβηγοί δύτες έχουν καταφέρει να ανοίξουν στο κύτος του υποβρυχίου μία τρύπα μήκους 1,5 μέτρου και πλάτους 75 εκατοστών. Από την τρύπα που ανοίγουν ανασύρονται τα πρώτα τρία πτώματα του πληρώματος.

Την επόμενη μέρα ανακαλύπτεται από τους δύτες που συμμετέχουν στην επιχείρηση, ένα σημείωμα από τον Ντμίτρι Κολέσνικοφ, υποπλοίαρχο του Κουρσκ, που γράφει:

“Όλο το πλήρωμα από τα τμήματα έξι, επτά και οκτώ ήρθαν στο ένατο. Υπάρχουν 23 άτομα εδώ. Πήραμε αυτή την απόφαση εξαιτίας του ατυχήματος. Κανείς μας δεν μπορεί να βγει στην επιφάνεια”.

Το σημείωμα αποδεικνύει την ύπαρξη επιζώντων μετά την έκρηξη. Έως τις 14 Μαΐου του 2001, έχουν ανασυρθεί 12 σοροί μελών του πληρώματος από το Κουρσκ, οι οποίοι ήταν οι μόνοι που κατάφεραν να ανασυρθούν.

Η ανέλκυση του υποβρυχίου

Οι Ρωσικές αρχές αισθάνθηκαν την υποχρέωση να ανελκύσουν το Κουρσκ αφενός διότι η πλειοψηφία των σορών (106) των επιβαινόντων δεν είχαν ανασυρθεί, αφετέρου διότι η ρωσική κυβέρνηση δεχόταν πιέσεις ως προς την ανέλκυση εξαιτίας του ενδεχομένου μόλυνσης του περιβάλλοντος που θα προέκυπτε μετά από λίγα χρόνια, από τη φθορά του θαλασσίου νερού στο περίβλημα των πυρηνικών αντιδραστήρων του Κουρσκ.

Στις 18 Μαΐου του 2001, η Ρωσική κυβέρνηση συμφώνησε να συνεργαστεί με την κοινοπραξία Ολλανδικών ναυτιλιακών εταιριών, για την ανέλκυση του Κουρσκ. Επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν 20 με 24 μονάδες ανέλκυσης προσδεμένες σε έναν τεράστιο πλωτήρα. Από εκεί, το Κουρσκ ήταν σχεδιασμένο να προσκολληθεί κάτω από τον πλωτήρα και να οδηγηθεί στο λιμάνι του Μουρμάνσκ.

Τελικά η ανέλκυση του Κουρσκ έγινε σύμφωνα με το σχεδιασμό της επιχείρησης και το υποβρύχιο οδηγήθηκε στο Μουρμάνσκ και μεταφέρθηκε σε μόνιμη δεξαμενή εκεί.

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΜΕΤΑΓΛΩΤΙΣΜΕΝΟ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ