Σε ρόλο Πόντιου Πιλάτου ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες για το Κυπριακό. Στην έκθεση του προς τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας για τα αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων στο Κράνς Μοντάνα της Ελβετίας επισημαίνει πώς οι δύο πλευρές, οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι θα πρέπει να προβληματιστούν όσον αφορά στα αποτελέσματα και μιλάει για πρόοδο στο κεφάλαιο της ασφάλειας και των εγγυήσεων όταν ειδικά σε αυτό δεν υπήρξε καμία εξέλιξη λόγω της τουρκικής αδιαλλαξίας.
Ο κ. Γκουτιέρες δεν επιρρίπτει σε καμία περίπτωση ευθύνες στην Τουρκία για το «ναυάγιο» στις συνομιλίες παρά το γεγονός ότι ήταν αυτή που επέμεινε στα παρεμβατικά δικαιώματα στην Κύπρο και δεν δέχονταν την αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων, παρά το γεγονός ότι κανείς δεν αποδέχονταν την τουρκική αξίωση για κράτος προτεκτοράτο. Ο ΟΗΕ λοιπόν επιχειρεί να βγάλει «λάδι» την Άγκυρα, ίσως για να κρατήσει ανοιχτό το παράθυρο της συνέχισης των συνομιλιών.
Είναι προφανές ωστόσο πώς με τη στάση του αυτή ο ΟΗΕ σιγοντάρει την Τουρκία που θέλει να ελέγχει την Κύπρο και βεβαίως να βάλει χέρι στα κοιτάσματα υδρογονανθράκων της.
Στις 11:00 ο Αλέξης Τσίπρας ενημερώνει την Ολομέλεια της Βουλής για τα τα όσα συνέβησαν στο Κράνς Μοντάνα της Ελβετίας, για τη στάση και τις αξιώσεις της Τουρκίας, αλλά και για τους χειρισμούς που έγιναν από την πλευρά των Ελληνοκυπρίων.
Τα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες έχουν ως εξής:
Θέτει κατ' αρχήν το θέμα της ανανέωσης της θητείας της ειρηνευτικής δύναμης (ΟΥΝΦΙΚΥΠ) στην Κύπρο, προτρέπει όλα τα μέρη και ειδικά τους ηγέτες των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων να προβληματιστούν βαθιά για τα αποτελέσματα στο Κράνς Μοντάνα και για τον πιθανό δρόμο μπροστά.
«Όσον αφορά τα Ηνωμένα Έθνη, ο ρόλος του Οργανισμού στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων, ως παράγοντας διευκόλυνσης της διαδικασίας, παραμένει στη διάθεση των μερών», προσθέτει.
Στο ανεπίσημο κείμενο της έκθεσης, όπως δημοσιεύεται στο ΚΥΠΕ, ο ΓΓ του ΟΗΕ εισηγείται στο Συμβούλιο Ασφαλείας να παρατείνει την εντολή της ΟΥΝΦΙΚΥΠ για ακόμη έξι μήνες, μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2018, με την παρούσα ισχύουσα δύναμή της.
Η έκθεση καλύπτει το διάστημα από τις 16 Δεκεμβρίου 2016 μέχρι τις 22 Ιουλίου 2017, παρόλα αυτά τόσο στα συμπεράσματα, όσο και στην αναφορά για το ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης για τη χρηματοδότηση της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, καλύπτει και τις τελευταίες εξελίξεις.
Ο ΓΓ του ΟΗΕ συγχαίρει τον πρόεδρο Αναστασιάδη και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ακιντζί«για τη δέσμευσή τους κατά τη διάρκεια των περισσότερο από δύο ετών καθοδηγούμενων από τους ηγέτες διαπραγματεύσεων και αναγνωρίζει τις προσπάθειες των εγγυητριών δυνάμεων να εργαστούν μαζί με τις πλευρές για να βρουν μια αμοιβαία αποδεκτή λύση. Η τύχη της διαδικασίας βρίσκεται στα χέρια τους», τονίζει.
Ο κ. Γκουτιέρες γράφει στα συμπεράσματα της έκθεσης ότι οι διαπραγματεύσεις βίωσαν στιγμές ιστορικής σημασίας και αμέσως μετά την περίοδο που καλύπτει η έκθεση, η διαδικασία έφθασε σε κρίσιμο στάδιο μέσω πολυμερών συνομιλιών στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας από τις 28 Ιουνίου έως τις 6 Ιουλίου.
«Αντανακλώντας την ισχυρή δέσμευση των Ηνωμένων Εθνών να υποστηρίξουν τις διαπραγματεύσεις για μια ενωμένη Κύπρο, ενεπλάκην προσωπικά με τις πλευρές στις 30 Ιουνίου και στις 6 Ιουλίου, σε μια προσπάθεια να τις βοηθήσω, μαζί με τις εγγυήτριες δυνάμεις, να αντιμετωπίσουν τα εναπομείναντα βασικά ζητήματα, που θα τους επιτρέψει να καταλήξουν σε στρατηγική συμφωνία για το Κυπριακό.
Όπως αναφέρθηκε στις δηλώσεις μου προς τον Τύπο στις πρώτες πρωινές ώρες της 7ης Ιουλίου στο Crans-Montana της Ελβετίας, μετά από ένα μακρύ και πολύπλοκο γύρο διαπραγματεύσεων και παρά την πολύ ισχυρή δέσμευση και εμπλοκή των πλευρών, της ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής αντιπροσωπείας, της Ελλάδας, της Τουρκίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως παρατηρητή, η Διάσκεψη για την Κύπρο έκλεισε χωρίς να επιτευχθεί συμφωνία».
Ο Αντόνιο Γκουτιέρες χαρακτηρίζει στα συμπεράσματα της έκθεσης «κρίσιμες για τις συνεχιζόμενες προσπάθειες στην Κύπρο» τις εταιρικές σχέσεις των Ηνωμένων Εθνών με τοπικούς, περιφερειακούς και διεθνείς παράγοντες. Και εκφράζει τις ευχαριστίες του στους εταίρους αυτούς και ιδιαίτερα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή που παρέσχε βοήθεια σε ορισμένους τομείς κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, μεταξύ άλλων μέσω συνεισφορών προς την Τεχνική Επιτροπή Πολιτιστικής Κληρονομιάς, για την εργασία στα δύο νέα σημεία διέλευσης και την Επιτροπή για τους Αγνοούμενους, καθώς και την κρίσιμα σημαντική διευκόλυνση των Ηνωμένων Εθνών στις συνομιλίες υπό την αιγίδα της αποστολής των καλών του υπηρεσιών.
Στην καταγραφή των πολιτικών εξελίξεων του τελευταίου εξαμήνου, ο ΓΓ του ΟΗΕ αναφέρει ότι οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ελληνοκύπριου ηγέτη Νίκου Αναστασιάδη και του Τουρκοκύπριου Μουσταφά Ακιντζί πέρασαν περιόδους υψηλής έντασης και άνευ προηγουμένου προόδου, αλλά αντιμετώπισαν επίσης διάφορες προκλήσεις και στιγμές στασιμότητας.
Σημειώνει ιδιαίτερα τη σύγκληση στη Γενεύη στις 12 Ιανουαρίου της Διάσκεψης για την Κύπρο, με τη συμμετοχή των εγγυητριών δυνάμεων -Ελλάδας, Τουρκίας και Ηνωμένου Βασιλείου- και την παρουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως παρατηρητή.
«Η Διάσκεψη για την Κύπρο σηματοδότησε μια ιστορική και αποφασιστική φάση στις συνομιλίες του κυπριακού, καθώς ήταν η πρώτη φορά που οι προαναφερθέντες πρωταγωνιστές συναντήθηκαν για να συζητήσουν το κεφάλαιο της ασφάλειας και των εγγυήσεων, το έκτο και τελευταίο κεφάλαιο των διαπραγματεύσεων».
Για τη χρονική περίοδο μετά τη Γενεύη, ο κ. Γκουτιέρες αναφέρει ότι οι πλευρές συνέχισαν να εργάζονται στο νησί, κυρίως στα τέσσερα από τα έξι κεφάλαια - διακυβέρνηση και ανταλλαγή εξουσιών, οικονομία, ιδιοκτησία και θέματα της ΕΕ - με τακτικές συναντήσεις μεταξύ ηγετών και διαπραγματευτών, ενώ εργασίες διεξήχθησαν και σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων.
«Στην περίοδο μεταξύ 16 Φεβρουαρίου και 11 Απριλίου, στη διαδικασία επικράτησε χασμωδία λόγω διαμάχης μεταξύ των πλευρών σχετικά με την απόφαση του Κοινοβουλίου της Κυπριακής Δημοκρατίας για την καθιέρωση ετήσιας μνημόνευσης στα δημόσια σχολεία του δημοψηφίσματος του 1950 για την «Ενωση» με την Ελλάδα. Οι διαπραγματεύσεις επαναλήφθηκαν στις 11 Απριλίου και κατά την περίοδο που ακολούθησε, οι ηγέτες και οι διαπραγματευτές συμμετείχαν σε συχνές συναντήσεις που σημείωσαν κάποια πρόοδο, αν και με αργούς ρυθμούς».
Αναφορά γίνεται και στο δείπνο της 4ης Ιουνίου των δύο ηγετών με τον ΓΓ, μετά από το οποίο συμφωνήθηκε η επανάληψη σε πολιτικό επίπεδο στη Γενεύη, της Διάσκεψης για την Κύπρο.
Σημείωσε ότι η πρόοδος στο κεφάλαιο της ασφάλειας και των εγγυήσεων αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο για την επίτευξη συνολικής συμφωνίας και για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο κοινοτήτων σε σχέση με τη μελλοντική τους ασφάλεια. Συμφωνήθηκε επίσης να συνεχιστούν παράλληλα οι δικοινοτικές διαπραγματεύσεις για όλα τα άλλα εκκρεμή ζητήματα, ξεκινώντας από το εδαφικό, το περιουσιακό και τη διακυβέρνηση και νομή εξουσίας».
Ο ΓΓ του ΟΗΕ υπογραμμίζει ότι η ΟΥΝΦΙΚΥΠ εξακολουθεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση ενός ήρεμου και ασφαλούς περιβάλλοντος στην Κύπρο και στη διευκόλυνση των επικοινωνιών σε ολόκληρη τη διαιρεμένη (περιοχή).
«Αυτό παρείχε χώρο για την ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης μεταξύ των κοινοτήτων και επέτρεψε συνθήκες που οδηγούν σε εποικοδομητικές διαπραγματεύσεις μεταξύ των πλευρών. Είναι σημαντικό αυτά τα οφέλη να παγιοποιηθούν κατά την προσεχή περίοδο».
Παράλληλα συνεχίζει να καλεί και τις δύο κοινότητες να καταβάλουν προσπάθειες για τη δημιουργία ενός κλίματος που θα ευνοεί την επίτευξη μεγαλύτερης οικονομικής και κοινωνικής ισότητας μεταξύ των δύο πλευρών και θα διευρύνει και θα εμβαθύνει τους οικονομικούς, κοινωνικούς, πολιτιστικούς, αθλητικούς ή παρόμοιους δεσμούς και επαφές, μαζί και της προοπτικής για ενθάρρυνση του εμπορίου.
«Τέτοιες επαφές προάγουν την εμπιστοσύνη μεταξύ των κοινοτήτων και βοηθούν στην αντιμετώπιση των ανησυχιών των Τουρκοκυπρίων σχετικά με την απομόνωση. Καλώ τους δύο ηγέτες να επιμείνουν στην αντιμετώπιση αυτών των θεμάτων», συμπληρώνει ο ΓΓ.
Αναφορικά με την κοινή ομάδα εργασίας που συστάθηκε από την ΟΥΝΦΙΚΥΠ κατόπιν αιτήματος του Συμβουλίου Ασφαλείας, και περιλαμβάνει την Αποστολή Καλών Υπηρεσιών και υποστηρίζεται από τα αρμόδια τμήματα στην έδρα των Ηνωμένων, συνέχισε να διεξάγει σχεδιασμό της δύναμης για τη μετάβαση σε σχέση με μια διευθέτηση.
«Αυτός ο προγραμματισμός παρέμεινε επικεντρωμένος στους διάφορους βασικούς τομείς της στήριξης των Ηνωμένων Εθνών για μια περίοδο μετά τη διευθέτηση, που είχαν συμφωνηθεί επί της αρχής από τους διαπραγματευτές παρουσία του ειδικού μου συμβούλου και της ειδικής μου αντιπροσώπου, τον Νοέμβριο του 2016. Κατά την περίοδο που καλύπτει η έκθεση, οι περαιτέρω συζητήσεις μεταξύ των πλευρών σχετικά με τις λεπτομέρειες της πιθανής υποστήριξης των Ηνωμένων Εθνών για την εφαρμογή μιας διευθέτησης ήταν περιορισμένες».
Για το θέμα των αγνοουμένων η έκθεση αναφέρει ότι μέχρι τις 15 Ιουνίου 2017 είχαν ανευρεθεί λείψανα 1.229 ατόμων και στις δύο πλευρές , ενώ έχουν ταυτοποιηθεί και παραδοθεί στις οικογένειές τους λείψανα 764 ατόμων, σε σύνολο 2.001. Τα 14 άτομα αφορούν το διάστημα των τελευταίων 6 μηνών.
Ειδική μνεία γίνεται στο άνοιγμα των αρχείων του ΟΗΕ στην Επιτροπή Αγνοουμένων.
«Από τις 24 Απριλίου έως τις 5 Μαΐου, μέλη του προσωπικού της μονάδας αρχειοθέτησης της Επιτροπής Αγνοουμένων και το τρίτο μέλος εξέτασαν τα έγγραφα της UNFICYP από το 1963 έως το 1964 και το 1974, τα οποία βρίσκονται στα αρχεία των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, με στόχο τον εντοπισμό πληροφοριών σχετικά με πρόσθετες τοποθεσίες ταφής αγνοουμένων.
Μια συνεχιζόμενη ανασκόπηση των αρχείων της UNFICYP στη Λευκωσία είχε επίσης ως αποτέλεσμα την ανταλλαγή πολλών σχετικών εγγράφων με τα μέλη της Επιτροπής. Καθ' όλη τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, η επιτροπή είχε επίσης επαφές με ορισμένες χώρες που έχουν ενδεχομένως σχετικά αρχεία. Υπό το φως της προχωρημένης ηλικίας τόσο των συγγενών όσο και των μαρτύρων, είναι σημαντικό να διατεθούν στην επιτροπή το συντομότερο δυνατό τα απαραίτητα μέσα και πληροφορίες, μεταξύ άλλων από τα σχετικά αρχεία».
Ο ΓΓ καταγράφει στην έκθεση την ανησυχία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ για τη μείωση του αριθμού των θρησκευτικών υπηρεσιών που εγκρίθηκαν «στο βορρά» σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2015-2016, καθώς και άλλους περιορισμούς που παρεμπόδισαν τη λατρεία.
«Πρέπει να αρθούν όλοι οι περιορισμοί στην ελευθερία της λατρείας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν στην πρόσβαση σε θρησκευτικούς τόπους», τονίζει ο ΓΓ..
Προηγουμένως καταγράφεται στην έκθεση ότι αν και η ελεύθερη διακίνηση σε όλο το νησί διευκολύνεται λόγω των επτά σημείων διαβάσεως, οι θρησκευτικοί χώροι δεν είναι πάντοτε προσβάσιμοι σε όλους όσοι επιθυμούν να τα χρησιμοποιήσουν.
«Οι λειτουργίες επιτρέπονται μόνο μία φορά ετησίως σε ορισμένες εκκλησίες στο βορρά και υπάρχουν δύσκολες διαδικασίες για τη μεταφορά θρησκευτικών εικόνων από τα νότια προς τα βόρεια για να χρησιμοποιηθούν κατά τις θρησκευτικές λειτουργίες. Μερικοί περιορισμοί στη θρησκευτική λατρεία σε τζαμιά του νότου παραμένουν σε ισχύ».
Δεν καταγράφονται κάποια περιστατικά σε σχέση με τους 33 Ελληνοκύπριους εγκλωβισμένους στην Καρπασία, ενώ για τους Τουρκοκύπριους που διαβιούν στις ελεύθερες περιοχές αναφέρει ότι η ΟΥΝΦΙΚΥΠ συνέχισε να συνεργάζεται με τις αρμόδιες αρχές στη Λάρνακα, τη Λεμεσό και την Πάφο για να εντοπίσει ζητήματα σχετικά με την πρόσβαση σε υγειονομικές, κοινωνικές και εκπαιδευτικές υπηρεσίες.
Σημειώνει επίσης ότι δεν υπήρξαν εξελίξεις όσον αφορά την ίδρυση σχολείου τουρκικής γλώσσας στη Λεμεσό, αν και τουρκόφωνοι μαθητές συνέχισαν να έχουν πρόσβαση στην τουρκική γλωσσική εκπαίδευση μέσω δημοτικού σχολείου και γυμνασίου της πόλης.
«Σε σχέση με το γεγονός που αναφέρθηκε προηγουμένως το Νοέμβριο του 2015, στο οποίο δύο οχήματα που ανήκαν σε Τουρκοκύπριους έγινα στόχοι Ελληνοκυπρίων νέων που πετούσαν πέτρες, η αποστολή πληροφορήθηκε ότι οι ακροαματικές διαδικασίες των δικαστηρίων για να δικαστούν πολλά άτομα τα οποία κατηγορούνται για αυτές τις επιθέσεις θα διεξαχθούν το φθινόπωρο. Η ξεκάθαρη επίλυση τέτοιων υποθέσεων θα χρησιμεύσει για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο κοινοτήτων και θα σηματοδοτήσει ότι τέτοιες πράξεις δεν θα γίνουν ανεκτές στην Κύπρο», γράφει σε άλλο σημείο.
Η έκθεση θεωρεί ότι παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται, η διχοτόμηση του νησιού συνέχισε να παρουσιάζει προκλήσεις για την επιβολή του νόμου και της τάξης εντός και πέρα της ουδέτερης ζώνης. Και παραθέτει ως παράδειγμα το περιστατικό που συνέβη τον Ιανουάριο του 2017 στην Πύλα και το ρόλο της UNFICYP που συνόδευσε «αστυνομικούς και από τις δύο πλευρές» για να πραγματοποιήσουν ταυτόχρονες έρευνες σε οκτώ καζίνο που λειτουργούσαν παράνομα για πολλά χρόνια.
«Αν και αυτές οι έρευνες οδήγησαν στο κλείσιμο των χαρτοπαικτικών λεσχών, και οι οκτώ έχουν ανοίξει ξανά, σε μεγάλο βαθμό επειδή οι συνθήκες που επέτρεψαν αυτές τις χαρτοπαικτικές λέσχες να λειτουργούν δεν έχουν αλλάξει», γράφει.
