Εντονο προβληματισμό και ανησυχία έχει προκαλέσει στη Λευκωσία δήλωση του υπουργού ενέργειας του Ισραήλ Γιούβαλ Στάινιτς ότι η χώρα του και η Τουρκία έχουν αποφασίσει να επιταχύνουν τις συνομιλίες και να καταλήξουν πριν από το τέλος του 2017 σε μια συμφωνία για την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας. Αυτή η δήλωση γεννά πολλά ερωτηματικά για πιθανή υπόγεια συμφωνία μεταξύ των δύο κρατών στην πιο κρίσιμη στιγμή.
Καλώς εχόντων των πραγμάτων, σύμφωνα με τον προγραμματισμό, αύριο αναμένεται να ξεκινήσει η γεώτρηση τον στόχο «Ονησίφορος», καθώς τα στελέχη του τρυπανιού έχουν μεταφερθεί στο βυθό και το προσωπικό του West Capella, τηςTotal και της EDT Offshore ολοκληρώνουν τους ελέγχους και τις προπαρασκευαστικές εργασίες.
Τα ελικόπτερα που υποστηρίζουν τη γεώτρηση πηγαινοέρχονται συνεχώς από και προς την εξέδρα του West Capella μεταφέροντας υλικό και προσωπικό.
Στη πλατφόρμα βρίσκονται συνεχώς 180 άτομα ενώ τις εργασίες παρακολουθούν επί τόπου και υπάλληλοι του υπουργείου ενέργειας της Κύπρου.
Παράλληλα οι εργασίες παρακολουθούνται σε πραγματικό χρόνο και από τη ξηρά μέσω ειδικών συστημάτων που έχουν εγκατασταθεί.
Η τουρκική φρεγάτα Gokceada (Ίμβρος) η οποία έχει σταλεί από τη Τουρκία για να παρακολουθεί τις εξελίξεις στο οικόπεδο 11 της κυπριακής ΑΟΖ παραμένει σε απόσταση πέραν 10 ναυτικών μιλίων από το West Capella χωρίς να έχει επιχειρήσει οποιαδήποτε προσέγγιση ή παρενόχληση των εργασιών.
Οι διαδικασίες της γεώτρησης αναμένεται να ολοκληρωθούν σε 75 μέρες όταν το τρυπάνι θα έχει φτάσει στον στόχο των 4.250 μέτρων κάτω από τον βυθό της θάλασσας.
Ο Κύπριος υπουργός Ενέργειας Γιώργος Λακκοτρύπης έχει χαρακτηρίσει εξαιρετικής σημασίας για την Κύπρο τη γεώτρηση που γίνεται επί του θαλάσσιου όρους «Ερατοσθένης» στο οποίο βρίσκεται το κοίτασμα μαμούθ του «Ζορ» στην ΑΟΖ της Αιγύπτου.
Όπως είπε ο κ. Λακκοτρύπης, «αν αποδειχθεί ότι εντός της κυπριακής ΑΟΖ υπάρχουν υδρογονάνθρακες, δηλαδή έχουν μεταναστεύσει και έχουν δημιουργήσει ανάλογους υδρογονάνθρακες εντός των δομών της δικής μας ΑΟΖ, τότε αυτό θα σημαίνει πάρα πολλά».
«Αυτή η γεώτρηση» είπε, «θα αποδείξει ή θα καταρρίψει το μοντέλο το οποίο κτίστηκε γύρω από την ανακάλυψη του ‘Ζορ’ που αφορά πετρώματα τα οποία περιστοιχίζουν το υποθαλάσσιο όρος ‘Ερατοσθένης’».
Αυτό που ξεκαθάρισε ο κ. Λακκοτρύπης είναι πως δεν υπάρχει προσδοκία για μεγάλο κοίτασμα αλλά για πολύτιμες πληροφορίες για τη γεωλογική δομή που θα αλλάξουν τα δεδομένα των ερευνών για όλη την περιοχή.
Εν τω μεταξύ η Λευκωσία προβληματίζεται από την επιμονή του Ισραήλ να προχωρήσει, ακόμα και χωρίς λύση του Κυπριακού, σε συμφωνία με την Τουρκία για την πόντιση αγωγού για την πώληση και μεταφορά φυσικού αερίου από το «Λεβιάθαν» στην τουρκική αγορά, αλλά θεωρεί ότι οι δύο χώρες βρίσκονται αρκετά μακριά από την υπογραφή συμφωνίας-πλαισίου.
Σε ότι αφορά τη συζήτηση που γίνεται κατά πόσο το Ισραήλ και η Τουρκία ή οι ενδιαφερόμενες εταιρείες επιβάλλεται να ζητήσουν την άδεια της Κύπρου για την πόντιση αγωγού που θα περάσει μέσα από την κυπριακή ΑΟΖ για να φθάσει στα τουρκικά παράλια, η κυπριακή κυβέρνηση πιστεύει έντονα ότι δεν μπορεί να οριοθετηθεί αγωγός χωρίς τη συγκατάθεσή της.
Επικαλείται προς τούτο το άρθρο 79 παράγραφος 3 της σύμβασης του ΟΗΕ για το δίκαιο της θάλασσας, το οποίο προβλέπει ότι για την οριοθέτηση ενός υποθαλάσσιου αγωγού στην υφαλοκρηπίδα απαιτείται η συγκατάθεση του παράκτιου κράτους.
Παρ’ όλα αυτά, σε πολιτικό επίπεδο, η στάση του Ισραήλ δεν χαροποιεί τη Λευκωσία καθώς οι σχέσεις των δύο χωρών το τελευταίο διάστημα ενισχύθηκαν και διευρύνθηκαν ακόμα και στον στρατιωτικό τομέα με κοινές ασκήσεις.
Την απόφαση να επιταχύνουν τις συνομιλίες και να καταλήξουν πριν από το τέλος του τρέχοντος έτους σε μια συμφωνία για την κατασκευή αγωγού μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας, ανακοίνωσε στην Κωνσταντινούπολη ο Υπουργός Ενέργειας, Υποδομών και Φυσικών Πόρων, Γιούβαλ Στάινιτς μετά από συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογό του, Μπεράτ Αλμπαϊράκ και σε ομιλία του στο 22ο Παγκόσμιο Συνέδριο για το πετρέλαιο.
Σύμφωνα με τον τουρκικό και τουρκοκυπριακό Τύπο, ο Ισραηλινός Υπουργός ανέφερε στην ομιλία του ότι η ενέργεια είναι ένα σημαντικό θέμα στην διαδικασία ομαλοποίησης των διμερών σχέσεων με την Τουρκία, προσθέτοντας ότι οι αλλαγές στον τομέα της ενέργειας στην περιοχή είναι πολύ γρήγορες και μέρος αυτών των αλλαγών είναι τα αποθέματα φυσικού αερίου που έχουν ανακαλυφθεί στην ανατολική Μεσόγειο.
Στην ΑΟΖ του Ισραήλ, συνέχισε, υπάρχουν ακόμη περισσότερες ποσότητες φυσικού αερίου, σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, ενώ μεγάλες ποσότητες αποθεμάτων υπάρχουν στην περιοχή της Αιγύπτου και της Κύπρου.
Σύμφωνα με τον κ. Στάινιτς οι ανάγκες της δυτικής Ευρώπης σε αέριο καλύπτονται τώρα από την Ρωσία και τη Βόρεια Θάλασσα, αλλά στη Βόρεια Θάλασσα οι ποσότητες αρχίζουν να εξαντλούνται.
Υπό αυτή την έννοια, είπε, οι ποσότητες που ανακαλύφθηκαν στην ανατολική Μεσόγειο έχουν αυξημένη σημασία.
«Πιστεύουμε ότι το επόμενο διάστημα οι ποσότητες από την Βόρεια Θάλασσα θα αντικατασταθούν από την ανατολική Μεσόγειο. Η Ευρώπη θα πάρει αέριο από την ανατολική Μεσόγειο που θα αποτελεί μια αξιόπιστη πηγή (ενέργειας). Διενεργούμε εντατικές συνομιλίες για δύο σημαντικά έργα που αφορούν αγωγούς. Ένα από αυτά είναι η Τουρκία. Θέλουμε να κατασκευάσουμε έναν αγωγό που θα επεκτείνεται από το Ισραήλ στην Τουρκία για να μεταφέρει αέριο και στην εσωτερική αγορά της Τουρκίας αλλά και στην Ευρώπη».
Το δεύτερο έργο, είπε ο Ισραηλινός Υπουργός, «είναι ένας αγωγός που μέσω της Κύπρου και της Ελλάδας θα φτάσει μέχρι την Ιταλία. Η ιταλική κυβέρνηση έχει ανακοινώσει ότι αυτό το έργο είναι υψίστης προτεραιότητας για τους ίδιους. Εάν με ρωτάτε για την δική μας προτεραιότητα, εγώ θεωρώ σημαντικά και τα δύο έργα».
Το Ισραήλ, ανέφερε, έχει επαρκείς ποσότητες φυσικού αερίου και για τους δύο αγωγούς.
Ο Ισραηλινός Υπουργός εξέφρασε την ευχή οι συνομιλίες με την τουρκική πλευρά να επιταχυνθούν και να ολοκληρωθούν πριν από το τέλος του χρόνου και ο Μπεράτ Αλμπαϊράκ να επισκεφθεί το Ισραήλ για την επίτευξη της συμφωνίας.
