Παύλος Σαντορίνης: Έλληνας πολιτικός μηχανικός, φυσικός, και σπουδαίος σύγχρονος εφευρέτης. (Ιούνιος 1893 – 19 Οκτωβρίου 1986)
Το εκατοστομετρικό ραντάρ είναι καθαρά Ελληνική εφεύρεση του καθηγητού του Ε.Μ. Πολυτεχνείου Παύλου Σαντορίνη ο οποίος σπούδασε στην Ελβετία από το 1905 έως το 1919 και ήταν φυσικός του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης και πολιτικός μηχανικός του Ομοσπονδιακού Πολυτεχνείου της Ζυρίχης, μαθητής, φίλος και συνεργάτης του Αλβέρτου Αϊνστάιν, κατά την περίοδο εκείνη.
Το 1936 ο Παύλος Σαντορίνης ήταν υφηγητής της Εφηρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Κατά την περίοδο αυτή, ο τότε πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς πληροφορήθηκε ότι ο Έλληνας επιστήμονας είχε κάνει μία μεγάλη ανακάλυψη, σχετική με την ανίχνευση των αεροπλάνων, οπότε κάλεσε επειγόντως τον Παύλο Σαντορίνη για να του δώσει σχετικές πληροφορίες.
Επειδή αντιλήφθηκε ο Ιωάννης Μεταξάς την σοβαρότητα της εφεύρεσης αυτής για την άμυνα της χώρας, ζήτησε από τον Παύλο Σαντορίνη, να καταθέσει το ταχύτερο δυνατόν, σχετικό υπόμνημα.
Μέσα σε μερικές ημέρες το υπόμνημα κατατέθηκε στην Αντιαεροπορική Άμυνα της χώρας με τίτλο Περί μεθόδου ανιχνεύσεως εχθρικών αεροπλάνων μέσω ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων.
Η υπηρεσία αυτή το υπέβαλε στο Γενικό Επιτελείο Στρατού (Γ.Ε.Σ.) οπότε συνεστήθη ειδική επιτροπή τόσο από καθηγητές του Πανεπιστημίου και του Πολυτεχνείου όσο και από τους ανώτερους αξιωματικούς: πλοίαρχο Πεζόπουλο, ταγματάρχη Καρκούλια και επισμηναγό Αβέρωφ.
Η επιτροπή μελέτησε τη μέθοδο του Παύλου Σαντορίνη και βρίσκοντάς την ορθή από επιστημονική άποψη συγκροτεί μία νέα επιτροπή «ελέγχου και δοκιμών» με μέλη τους καθηγητές Χόνδρο και Αθανασιάδη, τον πλοίαρχο Πεζόπουλο, αντισυνταγματάρχη Βάλβη και ταγματάρχη Πάλλη υπό την προεδρία του Ανωτάτου Διοικητού της Αντιαεροπορικής Άμυνας αντιστράτηγου Κ. Μπακόπουλου.
Η επιτροπή αυτή απεφάνθη ότι επειδή η μέθοδος του Παύλου Σαντορίνη είναι ορθή από επιστημονικής πλευράς θα πρέπει να γίνουν πειραματικές δοκιμές της.
Αλλά για τις δοκιμές αυτές χρειάζονταν τα απαραίτητα εξαρτήματα, ιδίως δε οι ειδικές λυχνίες εκπομπής και λήψεως μικροκυμάτων, στα οποία βασιζόταν η μέθοδος.
Όμως επειδή δεν υπήρχαν στην Ελλάδα οι απαραίτητες λυχνίες, καθώς και εξαρτήματα, έπρεπε να προμηθευτεί η Ελλάδα αυτά από το εξωτερικό. Για λόγους επίσης στρατιωτικούς, ήταν πολύ δύσκολη η εξεύρεσή τους. Αποφασίστηκε λοιπόν από το Γ.Ε.Σ. να ταξιδέψει ο Παύλος Σαντορίνης στο εξωτερικό με μεγάλη μυστικότητα, ώστε να προμηθευτεί τις απαραίτητες λυχνίες καθώς και τα άλλα υλικά.
Η ευκαιρία δόθηκε με το Διεθνές Συνέδριο βραχέων και υπερβραχέων κυμάτων στην Βιέννη το καλοκαίρι του 1937. Ο Παύλος Σαντορίνης, λόγω του κύρους και της φήμης του, ήταν πρόεδρος του Τμήματος Υπερβραχέων κυμάτων. Έτσι λοιπόν κατάφερε να προμηθευτεί όλα τα απαραίτητα για το πείραμα της κατασκευής του Ελληνικού ραντάρ.
Οι απαραίτητες για τον σκοπό αυτό λυχνίες, που δεν υπήρχαν τότε, κατασκευάστηκαν με κάθε δυνατή μυστικότητα, με τα σχέδια και τις υποδείξεις του ίδιου του Παύλου Σαντορίνη και ήταν ειδικές λυχνίες τύπου Μάγκνετρον μεγάλης ισχύος εκπομπής εκατοστομετρικών κυμάτων.
Τέλος, τα πειράματα άρχισαν το 1937 στην Αεροπορική βάση του Παλαιού Φαλήρου και συνεχίστηκαν έως το 1939. Τα αποτελέσματα αυτών των πειραμάτων ήταν καταπληκτικά! Μπορούσε το Ελληνικό ραντάρ να εντοπίσει και να παρακολουθεί αεροπλάνα μέχρι απόσταση 160 χιλιομέτρων.
Στις 7 Ιουλίου του 1940, έγινε πειραματική επίδειξη του Ελληνικού ραντάρ σε επιτροπή Άγγλων ειδικών με επικεφαλή τον ταγματάρχη Ρέυγουντ, της Αγγλικής Πρεσβείας Αθηνών.
Κατά την διάρκεια της επίδειξης αυτής διαπιστώθηκε από τις Αγγλικές Στρατιωτικές Αρχές ότι ανιχνεύθηκε από το Ραντάρ Αγγλικό αεροπλάνο πάνω από την Μήλο σε απόσταση περίπου 160 χιλιόμετρα. Μετά από αυτό το αποτέλεσμα ο ταγματάρχης Ρέυγουντ προέβαλε την εντολή του Αρχηγείου του να αποκτήσει την συσκευή, ώστε να την μεταφέρει αεροπορικώς στο Κάιρο.
Ο Έλληνας Πρωθυπουργός ενέκρινε την παράδοση των σχεδίων του ραντάρ στους Άγγλους, αντιτάχθηκε όμως κατηγορηματικά στη μεταφορά των συσκευών στη Μέση Ανατολή επειδή μέχρι την εποχή εκείνη η Ελλάδα ήταν ουδέτερη χώρα στον πόλεμο.
Μετά το τέλος του πολέμου, έγινε γνωστό ότι τα αγγλικά ραντάρ, της Μάχης της Αγγλίας, λειτουργούσαν σε μήκος κύματος άνω του ενός μέτρου, ενώ αντίθετα το Ελληνικό ραντάρ, από το 1939, ήταν εκατοστομετρικό ραντάρ, δηλαδή λειτουργούσε σε μήκη κύματος μεταξύ 40 και 50 εκατοστών του μέτρου. Οι Άγγλοι κατέληξαν στην περιοχή των εκατοστομετρικών κυμάτων μόνο το φθινόπωρο του 1942, δηλαδή δύο χρόνια μετά την επίδειξη της Ελληνικής εφεύρεσης.
Η μεγάλη διαφορά μεταξύ ενός εκατοστομετρικού ραντάρ και ενός ραντάρ που λειτουργεί σε μήκος κύματος άνω του ενός μέτρου είναι ότι με το εκατοστομετρικό ραντάρ μπορούν να ανιχνευτούν αντικείμενα πολύ μικρών γεωμετρικών διαστάσεων όπως π.χ. το snorkel ενός υποβρυχίου, πράγμα αδύνατο για ένα ραντάρ που λειτουργεί με μήκος πάνω από ένα μέτρο.
Σήμερα, όλα τα ραντάρ της Πολεμικής και Πολιτικής Αεροπορίας καθώς και της ρύθμισης κυκλοφορίας των αεροσκαφών από τον πύργο ελέγχου των αεροδρομίων, του Πολεμικού και του Εμπορικού Ναυτικού είναι εκατοστομε-τρικά ραντάρ.
Όμως ποια ήταν η τύχη του πρώτου αυτού ραντάρ Αμέσως μετά την εισβολή του Γερμανικού στρατού στη χώρα μας το Γ.Ε.Σ. διέταξε την ολοκληρωτική καταστροφή του, ώστε οι κατακτητές να μη μπορέσουν να ενημερωθούν για τις λεπτομέρειες της κατασκευής του.
Ότι εξαρτήματα απέμειναν, τοποθετήθηκαν σε προσθήκη του Εργαστηρίου Φυσικής ΙΙ του Ε.Μ. Πολυτεχνείου, του οποίου, για πολλά χρόνια, διευθυντής ήταν ο ίδιος ο Παύλος Σαντορίνης.
Δεν υπάρχει συνεπώς αμφιβολία ότι η χώρα μας, παρά τα πενιχρά μέσα, πέτυχε να προηγηθεί στον επιστημονικό τομέα και να δημιουργήσει το εκατοστομετρικό ραντάρ που, δίχως αμφιβολία, είναι μία από τις μεγαλύτερες εφευρέσεις της εποχής μας.
Ορισμένες από τις σημαντικότερες επινοήσεις και κατασκευές του ήταν:
1. Η επινόηση και κατασκευή του απορροφομικρομετρικού ζυγού, που θεωρήθηκε ο ευπαθέστερος ζυγός της Φυσικής. Για την επινόησή του αυτή βραβεύτηκε το 1935 από την Ακαδημία του Παρισιού.
2. Επινόησε και κατασκεύασε πρώτος το «Ελληνικό ραντάρ», εμβέλειας 130 χλμ. και που αργότερα αποδείχθηκε ως το πρώτο εκατοστομετρικό ραντάρ του κόσμου, (1936-1939).
3. Επίσης το 1936 επινόησε και κατασκεύασε τον «ραδιοπυροσωλήνα», που 8 χρόνια αργότερα, το 1944 εφευρέθηκε από τους Αμερικανούς και που τον ονόμασαν τότε το «2ο μυστικό όπλο της Αμερικής».
4. Το 1942 εφεύρε (του αναγνωρίσθηκαν δύο πρωτοπορίες – προνόμια) τον ηλεκτρονικό εγκέφαλο «Η» ως αυτόματος πιλότος πυραύλου κατ΄ εναντίον άλλου εχθρικού. Την ίδια περίπου διάταξη της επινόησης αυτής εφεύραν οι Αμερικανοί 9 χρόνια μετά, το 1951 όπου και από τότε έχει ευρεία εφαρμογή.
5. Επίσης ανακάλυψε νέα φυσικά φαινόμενα στο χώρο των ηλεκτρομαγνητικών μικροκυμάτων (1936-1940).
6. Ακόμα υπήρξε ο πρώτος που διατύπωσε τη γενική απαγορευτική αρχή σχετικά με το κατώτατο όριο χρονικής διάρκειας ενός παρατηρητέου φυσικού φαινομένου (1958).
7. To 1968 διατύπωσε τη θεωρία των «πολλαπλών διαδοχικών μικροεκρήξεων του Σύμπαντος» όπου σύμφωνα με τη θεωρία αυτή το Σύμπαν δεν προήλθε από μια πρωταρχική έκρηξη του συνόλου της ύλης του Σύμπαντος, αλλά από την εμφάνιση ενός πρωταρχικού απειροστών διαστάσεων σωματιδίου (ένα είδος κβάντουμ του Σύμπαντος) που με μικρές διαδοχικές πυρηνικές εκρήξεις δημιούργησε αβίαστα για πρώτη φορά την εικόνα του Σύμπαντος όπως είναι γνωστή σήμερα. Έτσι μ΄ αυτή τη θεωρία ο Π. Σαντορίνης ανέτρεψε βασικούς νόμους της Φυσικής όπως την «Αρχή διατήρησης της ενέργειας» καθώς και το «Δεύτερο αξίωμα της θερμοδυναμικής».
8. Το 1974 διατύπωσε μια νέα αρχή της «Φθίνουσα εντροπίας του Σύμπαντος».
9. Παράλληλα με τα παραπάνω ασχολήθηκε επίσης με τη φιλοσοφική ερμηνεία βασικών θεμάτων της σύγχρονης Φυσικής. Έτσι από το 1968 κατέληξε σε μια δική του νέα θεωρία ισόνομης συγκυριαρχίας του παράγοντα «Πνεύμα» ως τον τέταρτο παράγοντα του Σύμπαντος παράλληλα με το φυσικό συνεχές «Χώρος» – «Χρόνος» – «Ύλη». Περικοπές αυτών των εργασιών του έχουν αναφερθεί επανειλημμένα και εκτενώς σε ξένα επιστημονικά περιοδικά και συγγράμματα.
