Μία νύχτα του 1983, σε ένα ρωσικό καταφύγιο, μία κόκκινη ένδειξη άρχισε να αναβοσβήνει στην οθόνη του συστήματος προειδοποίησης. Πυρηνική επίθεση ή λάθος συναγερμός; Ένας άνθρωπος έπρεπε να αποφασίσει. Αυτή είναι η συγκλονιστική ιστορία του
Ζει σε ένα κακόφημο χωριό νότια της Μόσχας. Για να τον συναντήσεις θα πρέπει να διασχίσεις δρόμους γεμάτους σκίνχεντς και μεθυσμένους. Να φτάσεις σε ένα συγκρότημα πολυκατοικιών σοβιετικού τύπου και να παρκάρεις το αυτοκίνητό σου χωρίς να αφήσεις τίποτα πολύτιμο μέσα.
Στη συνέχεια να ανέβεις μια σκάλα γεμάτη ούρα για να καταλήξεις τελικά να συναντήσεις έναν μικροκαμωμένο γκρινιάρη συνταξιούχο, που στην όψη δεν θα σου μοιάζει και πολύ διαφορετικός από τους αλήτες που συνάντησες στο δρόμο.
Δεν είναι ο Superman, είναι ο υπολοχαγός Stanislav Petrov, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για το ρωσικό πυραυλικό σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης στο απόγειο του Ψυχρού Πολέμου, τη δεκαετία του ’80.
Ο ίδιος δεν φαίνεται να έχει συναίσθηση του μεγέθους των τότε πράξεών του. «Έτυχε απλά να είμαι στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή» θα σου πει στην καλύτερη περίπτωση. Στη χειρότερη θα σε διώξει κακήν κακώς αρνούμενος να σου μιλήσει, όπως κάνει με τους περισσότερους επισκέπτες.
Ο κόσμος έμαθε την ιστορία του χάρη στο ντοκιμαντέρ «Ο Άνθρωπος που Έσωσε τον Κόσμο», με πρωταγωνιστές τους Robbert de Niro, Matt Damon και Kevin Costner.
Ήταν 26 Σεπτεμβρίου 1983. Ο Petrov είχε νυχτερινή βάρδια στο Serpukhov-15, ένα απόρρητο στρατηγείο μέσα στο πυκνό δάσος νότια της Μόσχας. Η δουλειά του ήταν να αναλύει δορυφορικά δεδομένα που μπορούσαν να ανιχνεύουν μια πρώτη επίθεση πυρηνική επίθεση από τις ΗΠΑ, ενδεχόμενο που θεωρείται κάθε άλλο παρά απίθανο στη Ρωσία τότε.
Μόλις τρεις εβδομάδες νωρίτερα οι Σοβιετικοί είχαν καταρρίψει από λάθος ένα κορεατικό αεροσκάφος με 269 επιβάτες, ανάμεσα στους οποίους ένας Αμερικανός βουλευτής και ακόμα 60 Αμερικανοί πολίτες, επειδή το πέρασαν για κατασκοπευτικό. Το λάθος αυτό οδήγησε στα άκρα τις σχέσεις Ανατολής – Δύσης, προκαλώντας την περίφημη ρήση του Ronald Reagan ότι η Σοβιετική Ένωση είναι μια «η αυτοκρατορία του κακού».
Συνεπώς, όταν ένα τέταρτο μετά τα μεσάνυχτα της 23ης Σεπτεμβρίου του 1983, άρχισε να αναβοσβήνει το κόκκινο προειδοποιητικό φως, ο Petrov και η ομάδα του φοβήθηκαν για το χειρότερο. «Ήταν έναν σοκ αδρεναλίνης. Δεν θα το ξεχάσω ποτέ» λέει ο ό ίδιος.
Μήπως ήταν λάθος ο συναγερμός; Οι καιρικές συνθήκες και το πέπλο ομίχλης που κάλυπτε την περιοχή καθιστούσαν αδύνατη την οπτική επιβεβαίωση. Το μόνο στο οποίο μπορούσε να βασιστεί ήταν η οθόνη μπροστά του και το ένστικτό του.
Αρχικά η προειδοποίηση ήταν για έναν διηπειρωτικό πύραυλο που είχε εκτοξευθεί από τις ΗΠΑ. Όταν το σήμα έδειξε πέντε πυραύλους που μόλις είχαν απογειωθεί ήρθε η στιγμή να λάβει μια απόφαση.
Είτε η Αμερική είχε ξεκινήσει τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η Ρωσία έπρεπε να απαντήσει καταστρέφοντας ουσιαστικά την ανθρωπότητα είτε θα έλεγε στους ανωτέρους του ότι το σύστημα προειδοποίησης παρουσίασε βλάβη, ευχόμενος να μην κάνει λάθος.
Με την ένδειξη να δείχνει ότι η απειλή πλησιάζει ολοένα και περισσότερο σε σοβιετικό έδαφος, ο Petrov δεν είχε περισσότερα από 15 λεπτά για να αποφασίσει πως θα αντιδράσει. Ελάχιστες είναι οι στιγμές στην ιστορία που ένας και μόνο άνθρωπος κράτησε στα χέρια του την τύχη ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Εκείνη τη στιγμή λοιπόν ο Petrov έκανε τη σκέψη πως αν οι Αμερικανοί αποφάσιζαν όντως να επιτεθούν θα το έκαναν με περισσότερους από 5 πυραύλους.
Όταν οι σκέψη του επαληθεύτηκε, οι συνάδελφοί του, έντρομοι και καταϊδρωμένοι από το σοκ, τον ανακήρυξαν ήρωα.
«Ήπια μισό μπουκάλι βότκα μονορούφι, κοιμήθηκα 28 ώρες και μετά επέστρεψα για δουλειά» θυμάται ο ίδιος.
Η ανταμοιβή του ήταν μια ρωσική φορητή τηλεόραση.
Η ιστορία έμεινε μυστική για πάρα πολλά χρόνια, ο Petrov δεν την είπε ούτε στη γυναίκα του, η οποία άλλωστε αγνοούσε ακόμα και την ύπαρξη των μυστικών εγκαταστάσεων μέσα στο δάσος όπου δούλευε ο άντρας της.
Επισήμως, η πράξη του Petrov δεν αναγνωρίστηκε ούτε επιβραβεύτηκε από τους ανωτέρους του, οι οποίοι τον επέπληξαν μάλιστα διότι δεν κράτησε ακριβές αρχείο του περιστατικού. Για τους Σοβιετικούς γραφειοκράτες, η αποτροπή ενός πυρηνικού Αρμαγεδών, δεν αποτελούσε δικαιολογία για να μην ασχοληθείς με την απαραίτητη χαρτούρα.
Ευτυχώς ο Petrov έμελλε να λάβει την αναγνώριση που του αξίζει 30 χρόνια μετά χάρη στο ντοκιμαντέρ «Ο Άνθρωπος που Έσωσε τον Κόσμο», του Δανού σκηνοθέτη Peter Anthony.
Όχι ότι ο ίδιος ο Petrov επεδίωξε ποτέ τη δημοσιότητα. Η ιστορία του δημοσιοποιήθηκε από έναν υφιστάμενό του ονόματι Yury Votintsev το 1998.
Μέχρι τότε έπινε και δούλευε σκληρά για να μπορεί να φροντίζει την άρρωστη με καρκίνο γυναίκα του, η οποία έμαθε για την ηρωική του πράξη, όταν ένας δημοσιογράφος εμφανίστηκε στη πόρτα του σπιτιού τους και πρόλαβε κάτι να ψελλίσει πριν ο Petrov του κλείσει την πόρτα στα μούτρα.
