Είναι αλήθεια πως σε κάποιους σπουδαίους πολεμιστές, μέσα στο πέρασμα των χρόνων, η ιστορία δεν έχει σταθεί και τόσο γενναιόδωρη. Αρκετούς τους αγνόησε.
Πολλοί ξεχάστηκαν, άλλοι λησμονήθηκαν. Σε αυτή την τελευταία κατηγορία υπάρχει και ο «Pedro de Candia»!
Ο Πέτρος ο Κρητικός, ο ατρόμητος πυροβολητής που σαν μισθοφόρος βρέθηκε στο πλευρό των Ισπανών κατακτητών οι οποίοι καθοδηγούμενοι από το αστείρευτο πάθος τους για χρήμα και δόξα έφτασαν στο μακρινό Περού με στόχο να καταλύσουν την αυτοκρατορία των Ίνκας και να οικειοποιηθούν τον τεράστιο πλούτο!
Προσωπογραφία του Πέτρου του Κρητικού δια χειρός Φώτη Κόντογλου
Σημαντικό ρόλο σε αυτή την εκστρατεία διαδραμάτισε ο Πέτρος από την Κρήτη ο οποίος με το απαράμιλλο πάθος του αλλά και το τραγικό τέλος του έγραψε το όνομά του δίπλα σε εκείνα των ανθρώπων που με την δράση τους συνέβαλαν στη κατάλυση της αυτοκρατορίας των Ίνκας!
Ποιος ήταν ο «Pedro de Candia»
Ο Πέδρο ντε Σιέζα ντε Λεόν έγραψε για εκείνον στο ισπανικό χρονικό της κατάκτησης του Περού. Εκεί υπάρχει η αναφορά στον «Petrus quidam, Creta insula ortus», δηλαδή «κάποιος Πέτρος, καταγόμενος από την νήσο Κρήτη», ο οποίος στην ισπανική ιστοριογραφία είναι γνωστός και με το προσωνύμιο «el Griego», δηλαδή «ο Γραικός». Κυρίως, είναι γνωστός ως «Pedro de Candia», δηλαδή «Πέτρος Κρητικός».
Είναι πιθανόν -ωστόσο δύσκολο να εξακριβωθεί- ο όρος «de Candia» εδώ να σημαίνει και «Ηρακλειώτης», καθώς είναι γνωστό ότι το όνομα «Candia» χρησιμοποιήθηκε κατά την ενετοκρατία τόσο για την Κρήτη, ως νησί, όσο και για την πόλη του Ηρακλείου.
Σύμφωνα με τον ιστορικό Ιωάννη Δανδουλάκη, η ακριβής χρονολογία της γέννησης του Πέτρου παραμένει άγνωστη, παρότι οι Ισπανοί την τοποθετούν γύρω στο 1484. Είναι, ωστόσο, βέβαιο ότι σε μικρή σχετικά ηλικία έφυγε από τον τόπο καταγωγής του και ταξίδεψε στην Ιταλία και την Ισπανία. Στην Ιταλία εκπαιδεύτηκε και υπηρέτησε ως condotierro, δηλαδή αξιωματικός επικεφαλής μισθοφορικών σωμάτων που δρούσαν στην υπηρεσία των πόλεων-κρατών της Ιταλικής χερσονήσου. Από εκεί βρέθηκε στον Παναμά, όπου γνωρίστηκε με τους Φρανσίσκο Πιζάρρο και Ντιέγκο ντε Αλμάγκρο και μαθαίνοντας τα σχέδιά τους για εκστρατεία προς το νότο αποφάσισε να τους ακολουθήσει.
«Ο Πιζάρρο πηγαίνοντας προς το Περού», ανάγλυφη σκηνή από την ζωφόρο του θόλου του Αμερικανικού Καπιτωλίου στην Ουάσινγκτον, έργο του Constantino Brumidi
Έτσι ο Πέτρος Κρητικός συμμετείχε ως επικεφαλής του πυροβολικού στην τρίτη εκστρατεία των Ισπανών στο Περού…
Ο Πέτρος, οι «Διάσημοι 13» και η κατάλυση της αυτοκρατορίας των Ίνκας
Μετά από δυο αποτυχημένες προσπάθειες των δυο Ισπανών κατακτητών και του μισθοφορικού στρατού τους να καταλύσουν την αυτοκρατορία των Ίνκας και ενώ ήδη βρισκόμαστε στο 1527, ξεκινά η τρίτη και… φαρμακερή εκστρατεία.
Ο Φρανσίσκο Πιζάρο
Μετά την δεύτερη αποτυχία ο ντε Αλμάγκρο αποφασίζει να επιστρέψει στον Παναμά για να ανεφοδιαστεί. Ο Πιζάρο, ωστόσο, είναι αποφασισμένος να μην κάνει βήμα πίσω και έτσι μαζί με 12 ακόμα συντρόφους του, ανάμεσα στους οποίους και ο Πέτρος ο Κρητικός, (έμειναν στην ιστορία ως «οι διάσημοι δεκατρείς» (Los trece de la fama), περίμεναν στο ξερονησί Ιλα ντελ Γκάλο ανοιχτά του Εκουαδόρ για αρκετούς μήνες.
Την επόμενη χρονιά οι κατακτητές πατάνε το πόδι τους στην περιοχή του Τουμπέζ, στο σημερινό βορειοδυτικό Περού. Εκεί και με δεδομένο πως ήταν λίγοι για μια σοβαρή επιχείρηση εναντίον της πόλης δεν έδειξαν αμέσως τις κατακτητικές τους διαθέσεις. Ο Πιζάρο αποφάσισε να στείλει πρώτα τον Πέτρο τον Κρητικό ως ανιχνευτή και κατάσκοπο μέσα στην πόλη.
Ο Πέτρος, φορώντας σιδηρούν θώρακα και περικεφαλαία, του τύπου των ισπανών κονκισταδόρων και εφοδιασμένος με αρκεβούζιο (ένα τυφέκιο το οποίο εκείνη την εποχή ήταν το κορυφαίο όπλο), αποβιβάστηκε στην ακτή. Οι ιθαγενείς αμέσως τον περικύκλωσαν και τον οδήγησαν στον άρχοντα της πόλης τους, στον οποίο και υποκλίθηκε ενώ στη συνέχεια προσπάθησε να του κηρύξει το χριστιανικό ευαγγέλιο! Εκείνος όμως δεν έδειξε κανένα ενδιαφέρον παρά μόνο για το αρκεβούζιο που κρατούσε ο Κρητικός.
Όταν του ζήτησαν να το χρησιμοποιήσει και εκείνος το έπραξε, ο κρότος του πυροβόλου όπλου έκανε όλους τους παριστάμενους ιθαγενείς να πέσουν έντρομοι στο έδαφος. Υπάρχει μάλιστα και ο θρύλος, ότι κάποια άγρια ζώα που παρευρίσκονταν εκεί, έπεσαν στα πόδια του Έλληνα ημερωμένα και φοβισμένα από τον δυνατό κρότο. Παράλληλα, ο ιθαγενής άρχοντας εντυπωσιασμένος του είπε ότι «κρατά στα χέρια του τον κεραυνό του ουρανού»!
Στη συνέχεια οι ιθαγενείς, ανυποψίαστοι για τις πραγματικές προθέσεις του, ξενάγησαν τον Πέτρο σε ολόκληρη την πόλη η οποία ήταν γεμάτη από άφθονο χρυσό και το ασήμι! Ο κύβος είχε ριφθεί. Ο Πιζάρο επέστρεψε στην Ισπανία, όπου το 1529 έλαβε επίσημη άδεια από τη βασίλισσα Καστίλλης και Αραγονίας Ισαβέλλα, για να προχωρήσει στην κατάκτηση του Περού στο όνομα του Ισπανικού στέμματος. Το 1531, οι Ισπανοί κονκισταδόροι ξεκίνησαν την τρίτη εκστρατεία τους η οποία και κατέληξε στην πτώση της αυτοκρατορίας των Ινκα.
Οι εσωτερικές διαμάχες και το άδοξο τέλος του Πέτρου
Μετά την κατάλυση της αυτοκρατορίας ο «Pedro de Candia» και ο Πιζάρο επέστρεψαν στην Ισπανία για να παραδώσουν τμήμα των λαφύρων στον βασιλιά ο οποίος τίμησε και τους δυο, δίνοντας στον Κρητικό τον τίτλο του διοικητή του πυροβολικού του στόλου και τον τίτλο του δεύτερου δημάρχου της πόλης του Κούζκο!
Κάπου εκεί, ωστόσο, ξεκινάει και η αντίστροφη μέτρηση για τον Κρητικό πολεμιστή. Το πάθος για ακόμα περισσότερα πλούτη και δόξα οδήγησε τους δυο ισπανούς κατακτητές σε έναν παράλογο και αιματηρό εμφύλιο.
Ο Πέτρος αρχικά πήρε το μέρος του φίλου του Φρανσίσκο Πιζάρο, στη συνέχεια ξεκίνησε μία δική του αποτυχημένη εκστρατεία προκειμένου να βρει ένα φημολογούμενο «χρυσό βασίλειο» και όταν άπραγος και κουρασμένος επέστρεψε πληροφορήθηκε πως ο Πιζάρο είχε δολοφονηθεί από τον ντε Αλμάγκρο με τον οποίο ο Πέτρος συμπορεύτηκε στη συνέχεια.
Σε μια κρίσιμη μάχη του εμφυλίου, ωστόσο, που δόθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 1542, στην περιοχή των Τσούπας, το πυροβολικό του Πέτρου ήταν σε εντυπωσιακό βαθμό αναποτελεσματικό.
Ο ντε Αλμάγκρο θεώρησε πως ο Πέτρος, σαμποτάρισε την μάχη, ενσυνείδητα και προδοτικά δεν σημάδευε σωστά τον αντίπαλο στόχο και ξέσπασε πάνω του όλη την οργή του. Όρμησε επάνω του και αποκαλώντας τον «αναθεματισμένο Γραικό προδότη», τον σκότωσε με τα ίδια του τα χέρια.
Πριν χάσει τη ζωή του, σύμφωνα με κάποιες μαρτυρίες, είχε προλάβει να παντρευτεί με την Λουθία Γκαρθία και είχε αποκτήσει έναν γιο που ίσως λεγόταν Μανώλης και ήταν και αυτός μεγαλόσωμος σαν τον πατέρα του. Απόκτησε επίσης και δυο κόρες την Μαρία και την Καταλίνα.
