Του Κώστα Κομποθέκρα
Άσχημες εξελίξεις με άρωμα προβοκάτσιας έχουμε στον Έβρο καθώς πυρπολήθηκε και καταστράφηκε ολοσχερώς το Τέμενος Βιαγιαζήτ στο Διδυμότειχο, το μεγαλύτερο Τζαμί των Βαλκανίων. Πρέπει να αναμένουμε σφοδρή αντίδραση από την Άγκυρα γιατί είναι μια εξέλιξη που την βολεύει τρομαχτικά. Η επίσημη δικαιολογία είναι ότι η πυρκαγιά προκλήθηκε από σπίθα οξυγονοκόλλησης κατά τη διάρκεια των εργασιών αναστήλωσης του τεμένους, όμως νεότερες πληροφορίες αναφέρουν πως η πυρκαγιά ξεκίνησε στη 1 τα ξημερώματα από 3 πλευρές... Αυτόπτες μάρτυρες μίλησαν στο pentapostagma.gr για ξεκάθαρη πυρπόληση...
Το Τέμενος Βαγιαζήτ που έχει κτιστεί κατά τον 14ο αιώνα έχει τεράστια πολιτισμική αξία.
Το Μεγάλο Τέμενος του Διδυμοτείχου (Τέμενος Βαγιαζήτ) σύμφωνα με την παράδοση άρχισε να κτίζεται στο κέντρο του Διδυμότειχου στα τέλη του 14ου αιώνα (1389-1402), αλλά δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί λόγω της επέλασης των Μογγόλων στην Μικρά Ασία, από το σουλτάνο Βαγιαζήτ Α' τον Γιλντιρίμ (Κεραυνό), για το λόγο αυτό ονομάζεται τόσο από τους ντόπιους όσο και τους Οθωμανούς περιηγητές «Βαγιαζήτ Τζαμισί».
Ολοκληρώθηκε με εντολή του σουλτάνου Μωάμεθ Α' (1420-1421) από τον αρχιτέκτονα Ιβάζ πασά, από τους πιο φημισμένους αρχιτέκτονες της εποχής του.
Είναι το μεγαλύτερο τέμενος των Βαλκανίων και το πρώτο που κατασκευάστηκε από τους Οθωμανούς σε Ευρωπαϊκό έδαφος και θεωρείται το σημαντικότερο οθωμανικό μνημείο της περιοχής και ένα από τα αρχαιότερα, μεγαλύτερα και πλέον αξιόλογα μωαμεθανικά κτίσματα στην Ευρώπη.
Το κτίσμα είναι σχεδόν τετράγωνο σε κάτοψη, με μέσες εξωτερικές διαστάσεις 32,40 μ. X 30,20 μ. Το εξωτερικό εμβαδόν του είναι σχεδόν ένα στρέμμα. Έχει τρεις θύρες, από τις οποίες η κεντρική προβάλλεται με θαυμάσια αραβουργήματα και αρχαΐζοντα ζιγκ-ζαγκ μοτίβα ενώ οι δύο εκατέρωθεν θύρες έχουν φραχθεί, από ό,τι φαίνεται σε πρώιμη φάση. Το εσωτερικό του τεμένους παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον.
Ενσωματωμένος στο περίγραμμα του κτιρίου, αλλά με δική του εξωτερική είσοδο, ο κομψός και πανύψηλος μιναρές που είχε αρχικά έναν εξώστη.
Στα 1912 οι Βούλγαροι μετέτρεψαν το Τέμενος σε Ναό, αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο. Όταν οι Τούρκοι ανακατέλαβαν το Διδυμότειχο από τους Βούλγαρους στα 1913, ξανάκτισαν τμήμα του μιναρέ που είχε γκρεμιστεί και πρόσθεσαν δεύτερο εξώστη ψηλότερα. Ο αυλόγυρος πάλι οριοθετούνταν με μαρμάρινες πλάκες εκατέρωθεν της εισόδου με κομψοτεχνήματα αρίστης μαρμαρογλυπτικής τέχνης.
Κατά το μεσοπόλεμο το κτίριο πουλήθηκε από τη μουσουλμανική κοινότητα σε ιδιώτη.
Σήμερα το Μεγάλο Τέμενος αποτελεί μνημείο που ανήκει στο Υπουργείο Πολιτισμού και προστατεύεται από το ελληνικό κράτος, ενώ αυτή την περίοδο ήταν σε εξέλιξη εργασίες αναστήλωσής του.
Στο σημείο ενεργούν πολύ μεγάλες δυνάμεις της πυροσβεστικής με πάνω από 7 πυροσβεστικά οχήματα ενώ αναμένεται να συνδράμουν και οχήματα της πυροσβεστικής Αλεξανδρούπολης.
Οι ζημίες μέχρι στιγμής δείχνουν να είναι εκτεταμένες καθώς δεν υπάρχει μέχρι αυτή την ώρα δυνατότητα κατάσβεσης της πυρκαγιάς από ψηλά ενώ η έντονη παρουσία ξύλου στο εσωτερικό του Τεμένους τροφοδοτεί συνεχώς τη φωτιά.
Το Τέμενος Βαγιαζήτ που έχει κτιστεί κατά τον 14ο Αιώνα έχει τεράστια πολιτισμική αξία, θεωρείται το σημαντικότερο οθωμανικό μνημείο επί ευρωπαϊκού εδάφους και το μεγαλύτερο των Βαλκανίων.
Μέσα στο 2017 αναμενόταν να ολοκληρωθούν οι πρώτες εργασίες αποκατάστασης του.
Η ξύλινη οροφή του Τεμένους Βαγιαζήτ , που καταστράφηκε από τις φλόγες, θεωρείται «ένα από τα σημαντικότερα ξύλινα ιστορικά μνημεία της Ευρώπης»
Σύμφωνα με τα όσα δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο δήμαρχος Διδυμοτείχου Παρασκευάς Πατσουρίδης, η κινητοποίηση ήταν άμεση και στην επιχείρηση κατάσβεσης συνέδραμαν δυνάμεις της πυροσβεστικής, από την ευρύτερη περιοχή και όχι μόνο του Διδυμοτείχου, με τον διοικητή της Περιφερειακής Πυροσβεστικής Διοίκησης Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης, αρχιπύραρχο Ναθαναήλ Ρήγα να έχει μεταβεί στο σημείο από τις πρώτες στιγμές εκδήλωσης της πυρκαγιάς.
Ο δήμαρχος Διδυμοτείχου ανέφερε πως είναι πολύ νωρίς για να γίνει αποτίμηση της ζημίας, ωστόσο είναι εμφανές πως είναι ολοσχερής η καταστροφή της ξύλινης στέγης, η οποία τελούσε υπό κατάρρευση και η ανακατασκευή της ήταν προτεραιότητα στις υπό εξέλιξη εργασίες αναστήλωσης του μνημείου. Σε ό,τι αφορά στο εσωτερικό του πέτρινου κτιρίου δεν είναι ακόμη εφικτή η είσοδος, λόγω των πολύ υψηλών θερμοκρασιών από την πυρκαγιά.
Τέλος, ο κ. Πατσουρίδης σημείωσε πως τις επόμενες ώρες αναμένεται η άφιξη της γενικής γραμματέα του υπουργείου Πολιτισμού, Μαρίας Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, ενώ ήδη έχει μεταβεί στο Διδυμότειχο εκπρόσωπος της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων.
Σημειώνεται πως η φυσική φθορά του τεμένους, η ανέγερση του οποίου άρχισε το 1389 επί σουλτάνου Βαγιαζήτ Α΄, με την πάροδο των ετών ήταν σημαντική με την ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής ξύλινη στέγη του να τελεί υπό κατάρρευση, αφήνοντας το εσωτερικό του εκτεθειμένο στα καιρικά φαινόμενα.
Ήδη, από τα τέλη της δεκαετίας του ΄90 το υπουργείο Πολιτισμού προχώρησε σε πρώτες ενέργειες προστασίας του μνημείου, ενώ το 2010 αποφασίστηκε η αναστήλωσή του, οι εργασίες της οποίας επρόκειτο να ολοκληρωθούν εντός του τρέχοντος έτους.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ - ΜΠΕ, ΑΝΤ1, thrakinea, alexpolisonline, radioevros, didymoteicho.net
