Σύνοδος στή Μίλητο
ἀρχιμ. Δανιήλ Ἀεράκη
Πατέρας ἕνας εἶναι στήν Οὑσία. Ὁ Θεός τοῦ παντός. Κατά φύσιν καί κατ’ οὐσίαν
Ἕνας καί ὁ Υἱός, ὁμοούσιος μέ τόν Πατέρα. Σύνθρονος τῷ Πατρί καί τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι.
Ἕνας δικαιωματικά ἀποκαλεῖ ἐπανειλημμένα τόν Θεό, Πατέρα, καί μάλιστα Τόν ἀκούσαμε σήμερα στήν ἀρχιερατική Του προσευχή, τή νύκτα πρίν ἀπό τό ἑκούσιο Πάθος. «Πάτερ, ἐλήλυθεν ἡ ὥρα» (’Ιωάν. Ιζ' 1).
Ἕνας, σέ ἄρρηκτη ἀγαπητική σχέσι, εἶναι Μονογενής Υἱός τοῦ Πατέρα. Ἕνας θυσιαστικά ἀφιερώνεται στό θέλημα τοῦ Πατέρα. «Οὐχ ὡς ἐγώ, Πάτερ, ἀλλ’ ὡς σύ γενηθήτω τό θέλημά Σου» (Ματθ. Κστ' 42).
Ἐμεῖς κατά χάριν. Τολμᾶμε οἱ ἀνάξιοι. Ἄν Ἐκείνος μᾶς ἀξιώνη, Τόν ἀποκαλοῦμε Πατέρα: «Καί καταξίωσον ἡμᾶς, Δέσποτα, μετά παρρησίας ἀκατακρίτως τολμᾶν ἐπικαλεῖσθαι Σέ τόν ἐπουράνιον Θεόν Πατέρα καί λέγειν...».
Καταξιώνει νά Τόν λέμε Πατέρα. Καί ἀκόμα περισσότερο. Παραχωρεῖ κατ’ οἰκονομίαν καί κατά χάριν τήν π α τ ρ ό τ η τ α καί σέ ἀνθρώπους. Ἀπονέμει τόν πιό ἱερό τίτλο: Πατέρας.
Πατέρας! Γίνεται ὁ ἄλλος σαρκικός πατέρας. Μιά ἕλξις σαρκική μετατρέπει τόν ἄνδρα σέ ὑπεύθυνο πρόσωπο. Ἀναλαμβάνει σοβαρότατο ρόλο. Δείχνει, πρέπει νά δείχνη (ὡς πατέρας) ἐνδιαφέρον. Ἀγωνίζεται μέ τίς μικρές του δυνάμεις καί μέ τήν προσευχή νά προσφέρη στήν κοινωνία παιδιά μέ Χριστό καί ἀρετή.
Πατέρας! Λέγεται καί ο άλλος. Ὁ πνευματικός καί ποιμένας. Τοῦ ἀναθέτει εὐθύνη ἡ Ἐκκλησία.
Πατέρες πολλοί, κυρίως ἐπίσκοποι, αὐτές τίς μέρες συνέρχονται στή λεγόμενη Μεγάλη καί Ἁγία Σύνοδο. Τί θά κάνουν; ρωτᾶνε πολλοί. Καί ἄλλοι στέκουν προβληματισμένοι ἤ καί ἀντίθετοι σ’ αὐτή τή Σύνοδο.
Τί θά κάνουν;
α) Θά πρέπη νά κάνουν ὅ,τι ἔκαναν οἱ ἅγιοι Πατέρες, πού γιορτάζουν, οἱ Πατέρες τῆς Α' Οἰκουμενικῆς Συνόδου.
Ἦσαν πατέρες καταξιωμένοι, ἁγιασμένοι μέ τό ἅγιο Πνεῦμα καί τό αἷμα τοῦ μαρτυρίου. Γι’ αὐτό καί ἡ μαρτυρία τους καθιερώθηκε. Ἐπισφραγίστηκε ἀπό τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Ἦσαν, οἱ περισσότεροι, βγαλμένοι ἀπό τό καμίνι τῶν διωγμῶν. ’Έφεραν στό στῆθος τους τά πιό πολύτιμα «ἐγκόλπια». Ματωμένα ἐγκόλπια. Ἦσαν τά «στίγματα τοῦ Κυρίου ’Ιησοῦ» (Γαλ. στ΄ 17). «Ἀπαξαπλῶς ἦν ἰδεῖν δῆμον μαρτύρων» (Θεοδώρητος).
Πατέρες πνευματικοί τῆς Ἐκκλησίας, μέ τή συνδρομή τοῦ ἡγέτη τῆς Πολιτείας, τοῦ Μεγ. Κωνσταντίνου, μέ τό φωτισμό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Καθήρεσαν καί καθιέρωσαν. Τόν Ἄ ρ ε ι ο καθήρεσαν, πού ἀποκαλοῦσε τό Χριστό κτῖσμα καί δέν δεχόταν τή θεότητά Του! Καί καθιέρωσαν τό Σύμβολο τῆς Πίστεως: «Καί εἰς ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν, τόν Υἱόν τοῦ Θεοῦ τόν Μονογενῆ, τόν ἐκ τοῦ Πατρός γεννηθέντα πρό πάντων τῶν αἰώνων. Φῶς ἐκ Φωτός, Θεόν ἀληθινόν ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ...».
Ρωτοῦν ἀκόμα: Τί θά πράξουν οἱ πατέρες τῆς ’Ορθοδοξίας στή νέα αὐτή Σύνοδο;
β) Περιμένουμε νά ἐμφανισθοῦν καί νά στοχεύσουν, ὅπως ἐμφανίστηκε ή σύναξις, ἡ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας, πού τήν ζωγραφίζει στό Ἀποστολικό ἀνάγνωσμα τῆς Κυριακῆς τῶν Πατέρων ὁ Λουκάς, στίς Πράξεις (κ' κεφάλαιο).
Τί εἶχε ἡ σύναξις ἐκείνη; Εἶχε πατέρες, εἶχε καί τόν μεγάλο ἐπίγειο πατέρα. Πατέρες οἱ ἐπίσκοποι καί οἱ πρεσβύτεροι τῆς περιοχῆς τῆς Ἐφέσου. Ἐκτάκτως συνάγονται. Ποῦ; Στή Μίλητο. Σέ μιά ὑπαίθρια σύναξι, κοντά στήν παραλία τῆς Μιλήτου. Δέν εἶχε εξωτερικά μεγαλεῖα. Εἶχε ὅμως Πνεῦμα Ἅγιον.
Τί εἶχε ἡ σύναξις ἐκείνη; Εἶχε ἕναν Παῦλο. Αὐτός εἶναι ὁ μεγάλος Πατέρας, ὁ Πατέρας τῶν πατέρων. Ὁ πατέρας τῶν τέκνων. «Τεκνία μου, οὕς πάλιν ὠδίνω, ἄχρις οὗ μορφωθῇ Χριστὸς ἐν ὑμῖν» (Γαλ. δ' 19). Εἶχε ἕναν Παῦλο, πού τά χέρια του ἦταν ροζιασμένα ἀπο τή χειρωνακτική του δουλειά. «Ταῖς χρείαις μου καὶ τοῖς οὖσι μετ᾿ ἐμοῦ ὑπηρέτησαν αἱ χεῖρες αὗται» (Πράξ. κ' 34).
Ἀντί γιά χειροκροτήματα καί χειροφιλήματα, ὁ κόσμος ἔχει ἀνάγκη ἀπό πατέρες ἐργατικούς, ἀπό ποιμένες σκληρῆς βιοπάλης. Ἔχει ἀνάγκη ἀπό πατέρες, πού ξέρουν μόνο νά δίνουν καί ὄχι νά παίρνουν, κατά τό λεχθέν στή σύναξι ἐκείνη: «Μακάριόν ἐστι διδόναι μᾶλλον ἤ λαμβάνειν» (Πράξ. κ' 35).
Τί εἶχε ἡ σύναξις ἐκείνη στή Μίλητο; Εἶχε ἕναν Παῦλο, πού τά μάτια του ἦταν κατακόκκινα ἀπό τήν ἀγρυπνία καί τά δάκρυα, ἀφοῦ προσπαθοῦσε «τριετίαν νύκτα καί ἡμέραν νουθετεῖν ἕνα ἕκαστον» (Πράξ. κ' 31).
Τί εἶχε ἡ σύναξις ἐκείνη; Εἶχε ποιμαντική αγωνία. Ὁ μεγάλος Πατέρας, ὁ Παῦλος, λέει στούς μικρότερους πατέρες: «Προσέχετε ἑαυτοῖς καί παντί τῷ ποιμνίῳ, ἐν ᾧ ὑμᾶς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἔθετο ἐπισκόπους, ποιμαίνειν τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Θεοῦ...» (Πράξ. κ' 28). Σήμερα τί ἔχουμε; Ἀγωνία (μέ ω) ἤ ἀγονία (μέ ο); Καταντοῦμε, δηλαδή, ἄγονοι, ἄκαρποι, χωρίς ποίμνιο, γιατί δέν ἔχουμε ἀγωνία. Δέν ἔχουμε ποιμαντική ἀγωνία, ἁγιοπνευματική ἀγωνία, νά μή χαθῆ οὔτε ἕνα πρόβατο ἀπο τή μάνδρα τοῦ Χριστοῦ.
Τί ἔκανε ἡ σύνοδος ἐκείνη; Ἀντιμετώπισε τούς λύκους.
’Αποροῦμε! Ὁ Χριστός ἔβλεπε λύκους ἄρπαγες μέ σχῆμα προβάτου (Ματθ. ζ' 15). Ὁ Παῦλος διέκρινε λύκους βαρείς, πού θά κατασπάραζαν τά πρόβατα τῆς Ἐκκλησίας. «Οἶδα τοῦτο, ὅτι εἰσελεύσονται μετὰ τὴν ἄφιξίν μου λύκοι βαρεῖς εἰς ὑμᾶς μή φειδόμενοι τοῦ ποιμνίου» (Πράξ. κ' 29). Κοιτάζει στά μάτια μερικούς, πού τή στιγμή ἐκείνη ἦσαν ποιμένες καί πατέρες, ἀλλά μετά ἀπό λίγο θά γίνονταν λύκοι, καί κλαίει καί λέει: «Ἐξ ὑμῶν αὐτῶν θά ξεπηδήσουν αἰρετικοί, διεστραμμένοι...». Οἱ Πατέρες τῆς Α' Οἰκουμενικῆς Συνόδου εἶδαν τό λύκο, τόν Ἄρειο καί τόν ἔδιωξαν «τῇ σφενδόνῃ τῇ τοῦ Πνεύματος».
Καί διερωτῶμαι: Στή Μεγάλη Σύνοδο, πού σέ λίγες μέρες θά γίνη, δέν βλέπουν λύκους; Δέν βλέπουν τούς λύκους; Δέν ὑπάρχουν αἰρετικοί; Δέν ὑπάρχουν πλάνοι; Δέν ὑπάρχουν ἀνώμαλοι; Δέν ὑπάρχουν ξεθεμελιωτές τῶν ἱερῶν καί τῶν ὁσίων; Δέν ὑπάρχουν προβατόσχημοι λύκοι; Γιατί καμμιά ἀναφορά σ’ αὐτούς; Ποῦ εἶναι ἡ ὑπεράσπισις τῆς Πίστεως καί τῆς Ἠθικής τῆς Ἐκκλησίας; Σήμερα γεμίσαμε πνευματικούς λύκους. Καί, ἐν τούτοις, κανένας λόγος γιά τούς συγχρόνους λύκους, γιά τούς διεστραμμένους, γιά τούς πλάνους καί αἰρετικούς;
Τί ἔκανε ἡ σύνοδος ἐκείνη; Προσευχήθηκαν ὅλοι στά γόνατα. «Θείς τά γόνατα ὁ Παῦλος σύν πᾶσιν αὐτοῖς προσηύξατο» (Πράξ. κ' 36). Προσευχή. Στά γόνατα! Γιά τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας. Γιά τή σωτηρία τοῦ κόσμου. Γιά τήν παράδοσι τοῦ τόπου μας. Γιά τό ποίμνιο. Γιά τά παιδιά. Γιά τούς νέους.
Τί ἄλλο ἔκανε ἡ σύνοδος ἐκείνη; Ἐμπιστεύθηκε τό ποίμνιο στό λόγο τοῦ Θεοῦ. «καί τανῦν παρατίθεμαι ὑμᾶς, ἀδελφοί, τῷ Θεώ καί τῷ λόγῳ τῆς χάριτος αὐτοῦ» (Πράξ. κ' 32). Πάνω ἀπό τά λόγια εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Πάνω ἀπό διακηρύξεις εἶναι ἡ Γραφή. Εἶναι τό μυστήριο τῆς σωτηρίας.
Τό τελευταῖο, πού ἔκανε ἡ σύναξις ἐκείνη στή Μίλητο: Ἀγαποῦσαν τόσο πολύ τό μεγάλο Πατέρα, τόν Παῦλο, ὥστε ἔπεσαν στόν τράχηλό του, ἔκλαιγαν καί τοῦ φιλοῦσαν τό πρόσωπο καί τά χέρια.
Παῦλε! Μεγάλε Πατέρα, πού εἶσαι πάνω ἀπό ἐπισκόπους καί ἀρχιεπισκόπους καί πατριάρχες, ἔλα καί σ’ αὐτή τή λεγομένη Μεγάλη Σύνοδο. Ἔλα: Ὑπόδειγμα πίστεως! Ὑπόδειγμα ποιμαντικῆς μέριμνας! Ὑπόδειγμα ἀνιδιοτέλειας! Διά τοῦ Παύλου στήν ’Εκκλησία τοῦ Χριστοῦ, στήν Ἀλήθεια. Ἀμήν.
